Wideodermatoskopia

Czym jest znamię barwnikowe?

U większości ludzi występują znamiona barwnikowe, czyli symetryczne, płaskie lub nieco uniesione plamki o regularnych rysach i jednolitym kolorze. Przeciętny Polak ma około 15-25 znamion barwnikowych. Ich ilość jest uwarunkowana genetycznie i u osób o jasnej karnacji jest zazwyczaj wyższa.

U dzieci znamiona mają tendencję do stopniowego powiększania się wraz ze wzrostem. U osób dorosłych, powyżej 35 roku życia, ilość znamion nie powinna się jednak zwiększać ani zmieniać kształtu.

Każda nowa oraz powiększająca się zmiana, powinna być poddana obserwacji dermatologicznej, ze względu na ryzyko powstania nowotworu skóry, czyli czerniaka.

Symetryczne znamiona są zazwyczaj nieszkodliwe i pozostają łagodne przez całe życie. Na naszej skórze mogą się jednak czasem pojawiać tzw. zmiany atypowe. Są to zmiany, które na pierwszy rzut oka nie wzbudzają naszych podejrzeń. Charakteryzują się najczęściej asymetrią, niejednolitym kolorem i nieregularnymi rysami. W większości przypadków pozostają one łagodne, jednak w przypadku posiadania na skórze licznych zmian tego typu, rośnie ryzyko przekształcenia się ich w czerniaka.

Czerniak – co powinno wzbudzać niepokój?

Niektóre zmiany barwnikowe mogą z upływem czasu podlegać uzłośliwieniu i przekształcać się w zmiany o charakterze nowotworowym. Dochodzi w takim przypadku do rozwoju czerniaka. Nowotwór ten może spowodować przerzuty do narządów wewnętrznych i jest jednym z najbardziej złośliwych zmian onkologicznych.

Dotychczas czerniak był nowotworem charakterystycznym dla ludzi starszych, po 60 roku życia, natomiast w ciągu ostatnich dwudziestu lat zapadalność na ten nowotwór zwiększyła się w Polsce o 300% i jest związana ze zmianą stylu życia i modą na opalanie. Dotyczy więc także ludzi młodych, 20-30 letnich.

Co roku w Polsce zgłaszanych jest ok. 2 500 – 3 000 przypadków czerniaka. Dlatego tak ważne jest wczesne jego wykrywanie. Ma ono bowiem znaczenie dla zmniejszenia ryzyka zgonu z powodu tego nowotworu.

Należy jednak pamiętać, że tylko część czerniaków rozwija się z wcześniej występujących znamion, a większość powstaje na skórze uprzednio niezmienionej. Około 70% czerniaków powstaje de novo na skórze niezmienionej, natomiast pozostałe 30% w obrębie już istniejących znamion. Stąd powstaje konieczność kontrolowania znamion barwnikowych.

Kiedy znamię jest objawem czerniaka, czyli jak rozpoznać nowotwór skóry?

Czerniak często przypomina wyglądem zwykłe znamię barwnikowe. Posiada on jednak charakterystyczne cechy, które odróżniają go od znamienia. Aby je lepiej zapamiętać, anglojęzyczne podręczniki sugerują zapamiętanie skrótu ABCDE:

• A – asymmetry: asymetria kształtu zmiany
• B – border: nieregularny brzeg
• C – colour: nierównomierne zabarwienie
• D – diameter: średnica powyżej 6 mm
• E – evolution: kolor i kształt zmieniają się z czasem

Wczesne rozpoznanie czerniaka jest możliwe dzięki dobrej znajomości własnej skóry. Samobadanie powinno być przeprowadzane co miesiąc, ze szczególnym zwróceniem uwagi na znamiona o dynamicznym wzroście lub różniących się od innych. Gdy wystąpi jedna ze zmian określana cechami ABCDE należy zgłosić się do lekarza dermatologa.

Skórę regularnie powinny badać osoby:

• o jasnych i rudych włosach
• o jasnej i bardzo jasnej cerze
• z piegami i/lub znamionami
• łatwo ulegające poparzeniom słonecznym
• źle tolerujące słońce
• opalające się z dużym trudem

Sprawdź znamiona – powiedz „NIE” czerniakowi!

Wykrywanie zmian złośliwych w jak najwcześniejszym stadium jest możliwe dzięki comiesięcznej samokontroli oraz nadzorowi dermoskopowemu oraz wideodermoskopowemu.

Dermatoskopia jest nowoczesną nieinwazyjną metodą diagnostyki dermatologicznej. Pozwala na obserwację struktury i koloru naskórka oraz górnych warstw skóry, wykorzystując 10-20-krotne powiększenia.

Pozostaje jednak pewna ilość zmian, które wymagają bardziej dokładnej obserwacji. W monitorowaniu "szarej strefy" pomocna jest wideodermatoskopia. Dzięki takiemu badaniu możliwe jest zapisanie uzyskanego obrazu w formie cyfrowej, archiwizowanie go, prowadzenie indywidualnej karty pacjenta i porównywanie zmian zachodzących w czasie. Badanie jest bezbolesne i polega na przyłożeniu głowicy urządzenia do skóry. Czas trwania badania zależy od ilości zmian, które muszą być zanalizowane i średnio wynosi 15-20 min. W czasie wizyt kontrolnych wykonuje się kolejne zdjęcia i porównując je w czasie, lekarz podejmuje decyzję, czy zmianę należy usunąć czy tylko obserwować.

Stosowanie zaawansowanych metod diagnostycznych, takich jak wideodermatoskopia, przyczynia się nie tylko do wcześniejszego wykrywania i usuwania zmian złośliwych, ale pozwala również z większą precyzją potwierdzić łagodny charakter zmian i brak konieczności ich usuwania, co wiąże się z uniknięciem niewielkiego, ale jednak nieprzyjemnego zabiegu chirurgicznego i stresu. Osoby zdrowe, które nie mają niepokojących znamion, powinny badać skórę raz na trzy lata. W przypadku licznych znamion, występowania czerniaka w rodzinie, wystąpienia poparzeń słonecznych w dzieciństwie lub intensywnego korzystania z solarium, częstotliwość kontroli ustala dermatolog.

Opracowała:
dr n. med. Anna Erkiert-Polguj
dermatolog Medicover