Leukocyty w moczu - co oznaczają?

Badanie moczu jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, wykonywanych w celu potwierdzenia lub wykluczenia różnorodnych chorób. Jeżeli w moczu znajduje się coś, czego nie powinno tam być lub czegoś jest zbyt wiele, to znak, że organizm ma problemy zdrowotne. Jednym z alarmujących sygnałów jest podwyższony poziom leukocytów w moczu, czyli białych krwinek. Co to oznacza i na jakie zaburzenia organizmu wskazuje?

Określanie ilości leukocytów w moczu

Badanie moczu, które jest jedynym sposobem na określenie liczby leukocytów w moczu wykonuje się zgodnie ze wskazaniami lekarza lub wytycznymi z laboratorium.

Badaniu może być poddany mocz z pojedynczej mikcji, ale również lekarz może zlecić dobową zbiórkę moczu. Jak należy przeprowadzić pobranie każdej z tych próbek?

W przypadku badania moczu z pojedynczej mikcji, należy pobrać próbkę z pierwszego porannego moczu. Jego właściwości diagnostyczne są najlepsze i dlatego właśnie to pobranie jest tak istotne.

Pobranie moczu do badań leukocytów

Przed pobraniem próbki moczu należy dokładnie umyć ręce ciepłą wodą z mydłem, a następnie ujście cewki moczowej (u kobiet w okolicach sromu, od przodu w kierunku odbytu, a u mężczyzn żołądź po odsunięciu napletka), po czym osuszyć jednorazowym ręcznikiem.

Próbkę pobiera się z tzw. środkowego strumienia – pierwszy strumień należy oddać bezpośrednio do toalety, a następnie, bez wstrzymywania pobrać około 50–100 ml do specjalnego pojemnika, który jest dostępny w każdej aptece i punkcie pobrań. Resztę moczu należy oddać bezpośrednio do toalety.

Mocz należy pobrać po nocnym 8-godzinnym wypoczynku lub, jeśli to niemożliwe, po co najmniej 4 godzinach od poprzedniego oddania moczu. Przed badaniem zalecane jest unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego, spożywania alkoholu czy kontaktów seksualnych, ponieważ może to wpłynąć na zaburzenie wyników. Nie zaleca się również  wykonania badania w okresie od 2 dni przed i 2 dni po menstruacji.

Dobowa zbiórka moczu do badań leukocytów

Przy dobowej zbiórce moczu cały proces przebiega nieco inaczej.

Przed przystąpieniem do pobrania dobowej zbiórki moczu należy zaopatrzyć się w specjalny 2-3 litrowy pojemnik z podziałką umożliwiającą dokładne odczytanie objętości oraz w pojemnik jednorazowy, w którym próbka moczu ze zbiórki zostanie przekazana do punktu pobrań.

Zbiórkę moczu należy zacząć w godzinach porannych, przy czym pierwszy poranny mocz należy oddać do toalety. Pobiera się dopiero kolejne, przez 24 godziny. Każde opróżnianie pęcherza powinno być prowadzone do specjalnego, jałowego pojemnika. Ostatnią pobraną próbką powinien być poranny mocz z dnia następnego. Po zakończeniu zbiórki należy zapisać, ile mililitrów zostało zebrane.

Następnie całość wymieszać i pobrać do osobnego pojemnika około 50–100 ml. Tę próbkę zanosi się do laboratorium z opisem dotyczącym objętości zebranego moczu, godziny rozpoczęcia i zakończenia zbiórki. W czasie zbiórki, pojemnik z moczem powinien być przechowywany w chłodnym i ciemnym miejscu (lodówka). 

Leukocyty norma

Leukocyturię, czyli zwiększoną liczbę leukocytów w moczu można stwierdzić wyłącznie po wykonaniu badania moczu, które przeprowadzane jest w laboratorium. Należy oddać próbkę moczu porannego (lub z dobowej zbiórki) do badania. Na jej podstawie określana jest zawartość poszczególnych składników moczu. Może się zdarzyć, że pojawi się 4–5 w polu widzenia, jeżeli osad moczu badany był pod mikroskopem. 

W prawidłowym moczu leukocyty nie występują.

Jeżeli jednak badanie przeprowadzono testem paskowym, to leukocyty nie powinny występować w ogóle. W przypadku testu paskowego wynik podawany jest w plusach. Im wyższa liczba plusów, tym większa liczba leukocytów. Dodatni wynik należy zweryfikować badaniem laboratoryjnym moczu.

Leukocyty w moczu przyczyny

Białe krwinki to te, które uaktywniają się szczególnie wtedy, gdy w organizmie pojawia się zagrożenie. Ich główną rolą jest walka z różnego rodzaju infekcjami: bakteryjnymi, wirusowymi oraz różnorodnymi stanami zapalnymi. Ich zwiększona liczba świadczy o tym, że układ odpornościowy broni się przed infekcją.

Zanim konieczne będzie włączenie farmakoterapii, organizm próbuje walczyć sam, właśnie przy udziale leukocytów. Są jednak takie schorzenia, z którymi organizm sam sobie nie poradzi, a o ich występowaniu świadczy między innymi leukocyturia – czyli zwiększona liczba leukocytów w moczu. 

Jak obniżyć liczbę leukocytów w moczu?

Jeżeli przyczyną nieprawidłowej liczby leukocytów w moczu jest infekcja, istotne jest to, by zwalczyć ją zgodnie z zaleceniami lekarza. Niekiedy konieczna jest terapia antybiotykowa. W ciężkich przypadkach konieczne jest hospitalizowanie chorego, by pod opieką lekarzy i przy wsparciu profesjonalnego personelu możliwe było kontrolowanie wszystkich parametrów życiowych.

Niezwykle istotne jest stosownie odpowiedniej higieny. Higiena miejsc intymnych powinna odbywać się przy użyciu ciepłej wody oraz specjalnie przeznaczonych do tego środków higienicznych. Nie wolno zapominać o tym, by kierunek podmywania był od przodu do tyłu, aby nie przenosić bakterii z okolic odbytu. W ten sam sposób należy wycierać się ręcznikiem. Należy unikać mocnego tarcia, w czasie wycierania okolic intymnych, w przypadku nawracających infekcji można rozważyć używanie ręczników jednorazowych.

Wspierająco w czasie leczenia infekcji należy wypijać dużą ilość wody i słabych herbat. Profilaktycznie, aby infekcje nie nawracały, nie należy odwlekać oddawania moczu, dbać o opróżnienie pęcherza po stosunku płciowym i prawidłowo pielęgnować okolice cewki moczowej. Wspomagająco można pić sok z żurawiny, który utrudnia bakteriom przyleganie do błony śluzowej dróg moczowych. 

Leukocyturia, czyli przewlekłe zakażenie układu moczowego

Jednym z powodów występowania leukocytów w moczu jest zakażenie układu moczowego. Do jego powstania przyczyniają się głównie bakterie, z czego najczęściej jest to bakteria E. coli. Czasami infekcje przebiegają bezobjawowo, chory nawet nie wie, że w jego organizmie toczy się walka o zdrowie. Inne zakażenia przebiegają z objawami dotyczących całego ustroju, zlokalizowanie więc choroby jest utrudnione.

W skrajnych przypadkach może nawet dochodzić do sepsy, która jest poważnym stanem zagrożenia nie tylko zdrowia, ale wręcz życia. Z tego też powodu, właściwa diagnostyka jest niezwykle istotna.

To, w jaki sposób przebiega zakażenie zależne jest od wieku i płci chorego. Szczególnie narażone na infekcje są osoby starsze. Znaczenie, w przebiegu tych chorób, ma również ogólny stan zdrowia pacjenta i choroby towarzyszące.

Leukocyty w moczu leczenie

Leczenie leukocyturii polega przede wszystkim na leczeniu przyczyny jest wystąpienia. W związku z tym niezwykle istotna jest tutaj diagnostyka. W pierwszej kolejności należy znaleźć przyczynę zwiększonej liczby białych ciałek krwi w moczu i dopiero przystąpić do odpowiedniej terapii.

Jeżeli przyczyną stanu zapalnego czy infekcji są bakterie, konieczne jest wprowadzenie antybiotykoterapii zgodnie z antybiogramem czyli określeniem jakie bakterie powodują infekcję oraz na jakie antybiotyki są wrażliwe. Zlokalizowanie infekcji i określenie jej przyczyny pozwala na podjęcie leczenia skutecznego i efektywnego.

Leukocyty w moczu skutki

• różnego rodzaju zakażenia dróg moczowych, w tym zapalenie pęcherza moczowego; odmiedniczkowe lub śródmiąższowe  zapalenie nerek;
• zapalenie gruczołu krokowego u mężczyzn;
• kamica nerkowa– bardzo bolesne schorzenie, które objawia się również krwiomoczem;
• zapalenie przydatków – choroba kobieca, której towarzyszyć może gorączka i bóle podbrzusza.

Przyczyną nieprawidłowej liczby leukocytów w moczu może być również zła technika pobrania materiału do badania.

Leukocyty w moczu – schorzenia nerek

Leukocyty w moczu mogą pojawić się z powodu różnorodnych schorzeń nerek, o czym wspomniano powyżej. Wśród najczęściej występujących znajdują się:

• Śródmiąższowe zapalenie nerek. Objawami tej choroby są również krwiomocz (obecność czerwonych krwinek w moczu), bóle w okolicy lędźwiowej, a także wysypka i bóle stawów. Warto obserwować swoje objawy, ponieważ pomagają one w postawieniu właściwej diagnozy.
• Kłębuszkowe zapalenie nerek. Jego charakterystycznym objawem jest pieniący się mocz, o zmienionym kolorze. Może również występować osłabienie, obrzęki, ból w okolicach nerek i ogólne złe samopoczucie – ból głowy, nudności, zaburzenia widzenia.
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek. Choroba objawiająca się gorączką i promieniującym do pachwiny bólem w okolicy lędźwiowej. Niekiedy współwystępują również nudności, wymioty i bóle brzucha.
• Kamica nerkowa. To bardzo bolesna dolegliwość, która objawia się bólem w okolicy lędźwiowej. Jest to ból przerywany. Towarzyszy mu ogólne osłabienie organizmu, ból w jamie brzusznej i krew w moczu.

Leukocyty w moczu - zapalenie wyrostka robaczkowego

Poza typowymi przyczynami zwiększonej liczby leukocytów w moczu, czyli infekcjami i zapaleniami układu moczowego, istnieją jeszcze inne powody, niezwiązane z nerkami czy drogami moczowymi. 

Są to:

• wysiłek fizyczny, 
• gorączka, 
• odwodnienie, 
• cewnik założony do pęcherza moczowego, 
• stany zapalne w obrębie układów pokarmowego i rozrodczego.  

Może to być również zapalenie wyrostka robaczkowego. Jednak leukocyturia nie jest w tym przypadku, głównym i charakterystycznym objawem. Pojawienie się zapalenia wyrostka zapowiada silny ból w okolicy pępka. Niekiedy towarzyszy mu również uczucie nudności. Rzadko kiedy pojawiają się również wymioty. Charakterystyczna dla tego schorzenia jest to, że ból z okolic pępka przesuwa się w stronę prawego dołu biodrowego. Chory odczuwa szczególnie silny ból, gdy rozprostowuje podkurczoną prawą nogę.

Zapalenie przydatków

Przydatki to nic innego jak jajniki i jajowody, dlatego też choroba dotyka wyłącznie kobiety. Jednym z sygnałów, że zaczęła się ona rozwijać jest silny, napadowy ból w podbrzuszu. Odczucie nasila się za każdym razem po stosunku. Niekiedy, ból jest tak silny, że zaczyna promieniować w kierunku pachwin i ud.

Objawami zapalenia przydatków jest:

• gorączka, 
• stan podgorączkowy, 
• gólne osłabienie organizmu chorej. 

Objawy niespecyficzne przy zapaleniu przydatków: 

• nudności, 
• wymioty,
• biegunka, 
• w moczu mogą pojawić się liczne leukocyty. 

Jeżeli ich występowanie łączy się w z opisanym wcześniej bólem, można przypuszczać, że jest to właśnie spowodowane zapaleniem przydatków. Nie wolno tej infekcji bagatelizować.

Leukocyty w moczu a reakcja na leki

Niektóre leki również mogą powodować, że w moczu badanego pojawia się zwiększona liczba leukocytów. Najczęściej na zmianę liczby białych ciałek krwi wpływają niektóre grupy leków stosowane przy nadciśnieniu czy innych chorobach serca. Są to głównie inhibitory konwertazy angiotensyny.

Zmiany mogą być spowodowane również przez antybiotyki, które mają bardzo szerokie spektrum działania. Wśród nich szczególnie silnie działają:

• aminoglikozydy, 
• cefalosporyny, 
• sulfonamidy. 

Leki przeciwgruźlicze również mogą przyczynić się do zwiększonej liczby leukocytów w moczu. Ponadto liczbę leukocytów w moczu podnoszą takie leki, jak:

• leki moczopędne,
• cyklofosfamid, czyli lek stosowany przy chorobach nowotworowych,
• niesterydowe leki przeciwzapalne,
• fenacetyna,
• sole litu,
• azatiopryna, która stosowana jest głównie po przeszczepach.

Leukocyty w moczu ciąża

Liczbę leukocytów w moczu powinny również badać kobiety w ciąży. Chodzi tu o zabezpieczenie zdrowia nie tylko matki, lecz także dziecka.

Podwyższona liczba leukocytów w moczu u kobiety w ciąży może świadczyć o: 

• grzybicy pochwy, 
• infekcji dróg moczowych, 
• infekcji pęcherza. 

Takie infekcje mogą być niebezpieczne, zarówno dla kobiety, jak i płodu.

Przyjmuje się, że w moczu kobiety ciężarnej nie powinny występować odchylenia związane z występowaniem leukocytów. Jeżeli wynik badania leukocytów jest nieprawidłowy i zachodzi podejrzenie, że powodem złego wyniku jest błąd techniczny popełniony podczas pobierania próbki, badanie należy powtórzyć.

Najczęstsza przyczyną niewielkich odchyleń w tym zakresie jest zanieczyszczenie próbki podczas pobierania, dlatego ważne jest, by pouczyć pacjentkę o prawidłowej technice przygotowania próbki.

Jeśli wynik badania leukocytów w moczu, po potwierdzonej prawidłowej technice pobierania próbek, jest nieprawidłowy, należy skonsultować się z lekarzem i podjąć zaleconą przez niego terapię. Trudność polega na tym, że nie wszystkie leki mogą być przyjmowane przez kobiety w ciąży, trzeba więc zastosować taką terapię, która będzie bezpieczna dla płodu. Zawsze o wdrażanych lekach musi zadecydować lekarz specjalista.

Obecność leukocytów w moczu badanego pacjenta może świadczyć o błędach podczas pobierania próbki lub o infekcji. Zasadniczo, jest to dowód na to, że układ moczowy został zaatakowany. Niekiedy jednak, białe krwinki w moczu mogą być sygnałem, że w organizmie rozwija się nowotwór. 

Każdy wynik, który informuje o przekroczeniu norm musi być skonsultowany z lekarzem, by ten mógł niezwłocznie wdrożyć dopasowane do infekcji leczenie.

Dowiedz się więcej:

"Leukocytes in the urine after intravesical BCG treatment for superficial bladder cancer"
https://link.springer.com/article/10.1007/BF00294021

"Characteristics of leukocytes in the urine sediment in pyelonephritis: Correlation with renal biopsies"
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0002934357902280

"Detection of Legionella DNA in Peripheral Leukocytes, Serum, and Urine from a Patient with Pneumonia"
https://academic.oup.com/cid/article/30/2/382/382380