CRP - kiedy wykonujemy badanie białka ostrej fazy?

CRP - co to jest?

CRP (białko c reaktywne) to białko osocza z grupy tak zwanych białek ostrej fazy. Jest ono produkowane przez wątrobę. Jego stężenie rośnie w czasie infekcji organizmu. Wynik CRP, który znajduje się w normie dla danej grupy osób, oznacza, że nie rozwija się w organizmie pacjenta żadna infekcja. Natomiast podwyższony wynik CRP świadczy o tym, że rozwija się stan zapalny.

Badanie CRP wykonuje się w określonych sytuacjach. Lekarz może je zlecić w momencie, gdy istnieje podejrzenie różnego rodzaju infekcji.

Kiedy wykonać badanie CRP?

Najczęściej badamy CRP przy:

• infekcji pasożytniczej;
• infekcji grzybiczej;
• infekcji wirusowej;
• infekcji bakteryjnej.

Badanie CRP może być również zlecane nie tylko w celach diagnostycznych, ale również do monitorowania leczenia chorób o podłożu autoimmunologicznym, jak na przykład toczeń rumieniowaty. Jego stężenie bada się także podczas leczenia niektórych nowotworów, np. białaczki, czy po przeszczepach. W przypadku przeszczepów pozwala ono określić, czy dany przeszczep przyjmuje się przez organizm, czy jest przez niego odrzucany. To badanie ma również bardzo duże znaczenie przy monitorowaniu zaburzeń układu naczyniowego (zawał serca).

Wynik CRP

W prawidłowym rozpoznaniu stanu badanego organizmu, niezwykle istotne znaczenie ma poprawna i dokładna interpretacja wyniku CRP. Może ją przeprowadzić lekarz specjalista, do którego należy się zgłosić z otrzymanym wynikiem. Podczas analizowania danych, lekarz bierze pod uwagę również te informacje, które uzyskał w czasie przeprowadzonego z pacjentem wywiadu.  

Jeżeli CRP nie przekracza 10 mg/l można mówić o dużym prawdopodobieństwie reakcji zapalnej w organizmie. Może być ona spowodowana na przykład zakażeniem.

Jeżeli u pacjenta CRP przekroczy 10 mg/l, ale nie przekroczy 40 mg/l, to wówczas mamy do czynienia z łagodnym zapaleniem, infekcją wirusową lub ciążą.

CRP, które przekracza 200mg/l, informuje o infekcji bakteryjnej. I wynik, który przekracza 500 mg/l to ciężkie zakażenie bakteryjne. Taki wynik pojawia się również przy okazji rozległych oparzeń.

Przedstawione wartości są orientacyjne, dotyczą sytuacji typowych, większości pacjentów. Może się zdarzyć, że wynik będzie odbiegał od założeń przytoczonych powyżej, każdą sytuację należy rozpatrywać indywidualnie, dlatego interpretacja wyniku leży w gestii lekarza.

CRP - norma

Norma CRP to poziom stężenia, który występuje u badanego w normalnych warunkach, gdy nie przechodzi on obecnie żadnej infekcji, ani też nie cierpi na żadną chorobę.

Na podstawie licznych badań prowadzonych podczas analizowania omawianego białka ostrej fazy, ustalono określone wartości stężenia tego białka we krwi zdrowego człowieka. Jeżeli w czasie badania, określone wartości będą się mieściły w ustalonych i określonych widełkach, mówimy wówczas o tym, że CRP jest w normie, a organizm nie przejawia sygnałów związanych z infekcją.

Oczywiście, zawsze interpretacja normy CRP i wykroczenia poza nią leży w gestii lekarza prowadzącego danego pacjenta lub lekarza zlecającego badanie. Warto również wiedzieć, że nieco inne normy dotyczą dorosłych i inne dotyczą dzieci w różnym wieku.

W interpretowaniu wyniku CRP ogromne znaczenie ma również ustalenie norm dla danego pacjenta. Norma jest to prawidłowa wartość stężenia białka w badanej próbce. Zasadniczo stężenie białka CRP powinno być niższe niż 5 mg/l. Jednak są tu pewne odstępstwa. Osoby, które cierpią na otyłość, palą tytoń czy też chorują na nadciśnienie tętnicze, mają co do zasady nieco podwyższony wynik.

Trzeba jednak pamiętać, że na poziom CRP wpływ wywiera wiele różnorodnych czynników. Wśród nich jest wiek, płeć badanego, jak również towarzyszące badanemu choroby przewlekłe.

U dzieci nieco inaczej kształtuje się zakres wyników, które zostaną określone jako normalne. U noworodka, poziom stężenia, który mieści się w granicach normy może sięgać 5 mg/l. Dopiero wynik powyżej tej liczby może świadczyć o stanie zapalnym lub infekcji.

W przypadku dzieci nieco starszych norma również zamyka się na wartości 5 mg/l. O infekcji można mówić jednak dopiero, gdy wynik CRP przekroczy 10 mg/l. Jak w tym przypadku interpretować wynik pomiędzy 5 mg/l a 10 mg/l? Jest to wynik podwyższony, przekraczający normę, ale nie stanowiący podstaw do niepokoju. Co za tym idzie, nie ma potrzeby podejmowania żadnych działań, poza monitorowaniem dalszego stanu zdrowia dziecka.

CRP podwyższone

CRP uważa się za podwyższone w momencie, gdy uzyskany z pobranej próbki krwi przekracza ustalone i określone normy.

U osób dorosłych z podwyższonym CRP w próbce krwi będziemy mieli do czynienia, gdy jego wartość przekroczy 5 mg/l, z wyjątkiem osób palących wyroby tytoniowe, otyłych i cierpiących na nadciśnienie tętnicze, dla których normą jest wynik nieprzekraczający 10 mg/l.

U dzieci starszych, o podwyższonym wyniku, który powinien wzbudzić zaniepokojenie, można mówić dopiero, gdy przekroczy wartość 10 mg/l. Podobnie jednak jak w przypadku dorosłych, interpretację wyniku należy pozostawić w gestii lekarza prowadzącego – pediatry, który oceni wynik w kontekście stanu dziecka i danych z wywiadu medycznego.

Takie wskazanie badania można uzyskać w momencie, gdy badany przechodzi infekcję o większym lub mniejszym nasileniu. To, jak bardzo jest ono podwyższone, jest informacją o rodzaju infekcji i stanie pacjenta, a co za tym idzie, daje również sugestię o rodzaju terapii, która powinna zostać wdrożona.

Badanie można również wykorzystywać w diagnostyce innych chorób, nie tylko infekcji różnego pochodzenia. Podwyższone CRP może sugerować chorobę nowotworową. Dlatego też, jeżeli jest ku temu wskazanie, należy podjąć dalszą diagnostykę. CRP jest również bardzo ważnym wskaźnikiem przy diagnozowaniu zawału serca, szczególnie w połączeniu z innymi symptomami.

Istotną informacją jest tutaj to, że CRP może się znacząco zmieniać w ciągu nawet jednego lub dwóch dni. Dlatego też bardzo często zaleca się monitorowanie jego poziomu. Przy ostrych infekcjach bakteryjnych może osiągać wysoki wynik, który sugeruje również chorobę nowotworową. Jeżeli jednak zostanie wdrożone leczenie, to wynik może dobie normować się szybko, a to znak, że leczenie przynosi efekty.

CRP a choroby sercowo-naczyniowe

Jak wcześniej wspomniano, jest to bardzo cenny wskaźnik przy ocenianiu stanu układu naczyniowego i rozpoznawaniu zawału serca. Właśnie dlatego, stężenie białka C-reaktywnego jest wykorzystywane jako marker ryzyka związanego z chorobami sercowo – naczyniowymi.

Badanie CRP należy przeprowadzić w momencie, gdy istnieje całkowita pewność, że pacjent nie przechodzi żadnej infekcji wirusowej, bakteryjnej, pasożytniczej czy też grzybiczej. W przeciwnym razie wynik nie będzie miarodajny.

Jeżeli jednak badanie będzie prowadzone u pacjenta, u którego wykluczono infekcję to uzyskany wynik pomoże określić ryzyko sercowo naczyniowe.

I tak, przy wyniku wskazującym na stężenie CRP poniżej 1 mg/l można mówić o niskim ryzyku sercowo –naczyniowym. Wynik pomiędzy 1 mg/l a 3 mg/l to średnie ryzyko, a przy wyniku powyżej 3 mg/l można mówić już o dużym ryzyku. To istotna informacja, która pozwala wdrożyć odpowiednie działania mające na celu zmniejszenie ryzyka.

CRP test wysokiej czułości

Dodatkowym badaniem wykonywanym przy oznaczaniu poziomu stężenia białka C reaktywnego we krwi jest HS-CRP. Jest to High-Sensitivity CRP, czyli badanie wysokiej czułości. Jego przeprowadzenie pozwala precyzyjnie oznaczyć stężenie CRP we krwi, również to które nie przekracza wartości właściwych dla stanów zapalnych, które wykrywane są standardowym testem CRP.

Test HS-CRP pozwala wykryć zmiany poziomu białka w zakresie od 0,5 mg/l do 10 mg/l. Jeżeli potrzebne jest precyzyjne określenie poziomu stężenia CRP, to konieczne jest zastosowanie tego właśnie badania. Służy on między innymi do określania poziomu ryzyka chorób sercowo – naczyniowych, szczególnie u osób, u których zdiagnozowana została choroba nowotworowa i należy oszacować ryzyko chorób dodatkowych czy też zaprojektować przyszłe leczenie.

W toku badań klinicznych udowodniono wpływ statyn (atorwastatyny, prawastatyny, rozuwastatyny) na poziom CRP we krwi. Ich działanie powoduje, że poziom CRP we krwi spada, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko chorób układu krążenia – miażdżycy, dysfunkcji nabłonka wyścielającego naczynia i procesów zakrzepowych.

Poziom CRP obniżają również leki, które przyjmowane są przy podwyższonym cholesterolu. W tej dolegliwości stosuje się wspomniane statyny i nieco mniej obniżające poziom CRP fibraty. Stężenie CRP we krwi zmienia się również na skutek przyjmowania betablokerów. To leki, które stosowane są w różnorodnych chorobach serca.

Jak przygotować się do badania CRP?

Badanie CRP przeprowadza się z krwi żylnej pobieranej przez wykwalifikowany personel medyczny, najczęściej z żyły łokciowej. Najlepiej wykonywać je rano. Badany powinien być na czczo. Przynajmniej osiem-dwanaście godzin wcześniej powinien być spożyty ostatni posiłek przed badaniem.

W trakcie badania CRP pacjent powinien być wypoczęty, nawodniony i zrelaksowany. Przed pobraniem krwi można wypić niewielką ilość wody. Ma to istotne znaczenie dla poprawności badania. Przed wykonaniem badania, lekarz powinien zostać powiadomiony o wszystkich systematycznie przyjmowanych przez pacjenta lekach oraz ewentualnych chorobach przewlekłych, które już zostały zdiagnozowane.

Badanie białka CRP jest badaniem niezwykle istotnym i przy jego prawidłowym wykonaniu pozwala na wstępne zdiagnozowanie stanów zapalnych i różnorodnych infekcji wraz z sugestią ich pochodzenia. Zależnie od uzyskanego wyniku badania, weryfikowana jest przyczyna powstania infekcji.

Jednocześnie jest to test białka, który pozwala na wczesne dostrzeżenie zagrożenia chorobami  związanymi z układem sercowo – naczyniowym. Powinnien być interpretowane w kontekście wywiadu przeprowadzonego z pacjentem, ponieważ niektóre okoliczności wpływają na standardowy poziom CRP u danego pacjenta.