Jak prawidłowo dobrać soczewki kontaktowe?

Soczewki kontaktowe są szeroko dostępne w salonach optycznych, drogeriach czy Internecie. Nie wszyscy jednak wiedzą, że nieprawidłowo dobrane i użytkowane soczewki kontaktowe mogą prowadzić do ciężkich powikłań. Przede wszystkim dobór soczewek powinien rozpocząć się w gabinecie optometrycznym lub okulistycznym. Specjalista kontaktolog, w tej roli może być zarówno optometrysta jak i okulista, dopasuje nam soczewki odpowiadające zarówno naszemu trybowi życia jak i przede wszystkim kondycji zdrowotnej.

Spis treści:

1. Pierwszy kontakt z soczewkami
2. Rodzaje soczewek
3. Jak prawidłowo założyć soczewki?

Pierwszy kontakt z soczewkami

Przed pierwsza wizytą warto oswoić się z perspektywą dotykania oka i poćwiczyć samodzielnie w domu, „na sucho” przed lusterkiem. Aby dotknąć oka należy przede wszystkim dokładnie umyć i osuszyć ręce, a następnie przy pomocy środkowych palców prawej i lewej ręki otworzyć oko trzymając je tuż przy linii rzęs. Następnie warto spróbować mrugnąć, jeśli się udało, należy poprawić chwyt, ponieważ nie trzymaliśmy powiek wystarczająco mocno. Następnie patrząc cały czas na siebie w lustrze warto poruszać głową (cały czas obserwując swoje oko) odkrywając tym samym różne części oka. Teraz wystarczy „popukać” palcem wskazującym w spojówkę, czyli białą część oka. To na nią będziemy zakładać soczewkę, tym samym nie będziemy widzieli zbliżającego się palca. Jeśli oswoimy się z dotykaniem oczu,  pierwsze założenie soczewek nie powinno trwać więcej niż kilka minut.

Rodzaje soczewek

Soczewki kontaktowe możemy podzielić ze względu na tryb wymiany, np. jednodniowy, dwutygodniowy, miesięczny, jak i na materiał z  jakiego są wykonane, np. hydrożelowe lub silikonowo-hydrożelowe. Pamiętajmy, że przy soczewkach, np. miesięcznych wymiana soczewek następuje po 30 dniach od wyjęcia z blistra, a nie po 30 założeniach. Po tym okresie soczewki mogą nie spełniać założeń producenta, a to z kolei może zwiększyć ryzyko wystąpienia infekcji. Poza tym producenci soczewek wykonują każdy model z innego materiału, czyli każde mają inne uwodnienie, tlenoprzepuszczalność,  moduł sprężystości czy zastosowane środki nawilżające. Dodatkowo na opakowaniu soczewek możemy zauważyć dwa dodatkowe parametry: BC i DIA . Co one oznaczają? BC to krzywizna bazowa (ang. base curve) czyli zakrzywienie soczewki, a DIA to średnica soczewek (ang. diameter). Niestety nie są to parametry uniwersalne i te same BC i DIA przy zastosowaniu innego materiału (producenta) mogą inaczej zachowywać się na oku. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że miękkie soczewki kontaktowe nie są stabilnokształtne i dopasowują się do kształtu rogówki (przedniej, przeziernej powierzchni oka). Co więcej, produkowane soczewki są wielokrzywiznowe, a podawana krzywizna nie odzwierciedla wcale tej, która ma styczność z naszym okiem. To specjalista dobierając soczewki w gabinecie ocenia w lampie szczelinowej (pod biomikroskopem), jak dana soczewka leży na oku - czy nie jest zbyt ciasna lub luźna oraz czy prawidłowo i centralnie pokrywa rogówkę. Jeśli pacjent nie czuje soczewek to wcale nie musi znaczyć, że są one prawidłowo dopasowane. Mogą być, np. za ciasne, czyli nie ruszać się po powierzchni oka, a tym samym nie podrażniać go. Będą jednak w ten sposób ograniczały dostęp do tlenu pod soczewką, co może prowadzić, np. do niedotlenienia rogówki. Podsumowując soczewki nie mają zamienników i soczewka o tych samych parametrach, tj. mocy, BC i DIA, ale z innego materiału nie będzie leżeć tak samo na oku (nie będzie nie pewności czy będzie bezpieczna). Nie ma więc możliwości łatwej zamiany soczewki jednodniowej na, np. dwutygodniową czy miesięczną.

Na wizycie, po szczegółowym badaniu, dobrane zostaną moce soczewek odpowiadające wadzie wzroku pacjenta. Istnieje popularny mit, że soczewki powinny być o 0,25D słabsze niż okulary. Nie jest to do końca prawdą. Wszystko zależy od odległości w jakiej leży płaszczyzna okularów od oka oraz wartości wady wzroku. Wszystko sprowadza się do prostego wzoru z zakresu optyki geometrycznej, według którego dla odległości 12mm okularów od oka, okulary z mocą -1,00D odpowiadają soczewkom  -1,00D,  okulary -3,50D odpowiadają -3,25D w soczewkach, ale już okulary -7,00D odpowiadają mocy -6,50D. Następnie zostaniemy zapytani jak często mamy zamiar nosić soczewki kontaktowe, czy ma być to nasza główna forma korekcji, czy raczej okazjonalna do sportu. W każdym z tych przypadków pamiętajmy, że soczewki nie powinny być jedyną formą korekcji i zawsze powinniśmy mieć okulary odpowiadające wadzie wzroku.

Jak prawidłowo założyć soczewki?

W przypadku infekcji oczu, czy nawet przeziębienia nie powinniśmy nosić soczewek kontaktowych, ponieważ nasze spojówki mogą być wysuszone, co będzie prowadzić do podrażnienia oczu. Przed założeniem soczewek specjalista powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad, aby wykluczyć przeciwskazania do noszenia soczewek kontaktowych takich jak, np.: alergie, suchość oczu, praca w pyle czy jednooczność. Nie wszystkie przeciwskazania są bezwzględne (z ww. tylko jednooczność będzie w pełni dyskwalifikująca, ponieważ w razie infekcji pacjent pozostanie bez zdrowego oka) i często wystarczy po prostu przestrzegać dodatkowych zaleceń specjalisty podczas użytkowania soczewek. Kolejnym krokiem będzie ocena przedniego odcinka oka przez specjalistę – jeśli wszystko będzie w porządku przejdziemy do zakładania soczewek. Celem założenia soczewek, należy otworzyć oko trzymając mocno powieki palcami wskazującymi, następnie należy pochylić głowę patrząc „spod byka” na swoje oko w lusterku. W ten sposób odsłonimy dolną część spojówki, na którą nałożymy soczewkę i cały czas będziemy mogli obserwować nasze dalsze działania. Co ważne, jeśli tylko uciekniemy wzrokiem w górę, lusterko  staje się bezużyteczne i cały proces będzie przebiegał na ślepo. Przy pierwszych założeniach warto być w pełni świadomym, gdzie znajduje się soczewka, ponieważ pozwoli to poprawiać na bieżąco popełniane błędy. Kiedy już dotkniemy oka, odrywamy palec (soczewka powinna zostać na oku) i patrzymy w dół (tam gdzie włożyliśmy soczewkę). Soczewka powinna ustawić się w ten sposób centralnie na oku. Następnie puszczamy górną powiekę i delikatnie mrugamy kilka razy „przyklepując” soczewkę. Dolną powiekę warto dalej trzymać, ponieważ jako, że jest bardziej sprężysta, soczewka może przy mocniejszym mrugnięciu wypaść. Co ważne nie masujmy palcem powieki z układającą się soczewką – jeśli będzie ona podwinięta możemy podrażnić sobie oko! Jeśli mamy problemy z założeniem soczewki w ten sposób, możemy spróbować patrzeć w bok (w kierunku nosa) i założyć ją od strony doskroniowej, reszta kroków będzie przebiegała analogicznie. Następnie specjalista oceni jak soczewka leży na oku, czy osiągamy pożądana ostrość wzroku, oraz czy moc soczewek jest odpowiednia (tzw. nadrefrakcja). Aby zdjąć soczewkę musimy otworzyć oko i palcem wskazującym pewnie zsunąć ją na dół (lub drugim sposobem do skroni) na spojówkę, po czym należy ją „uszczypnąć” (palcem wskazującym i kciukiem). Ważne, aby nie zdejmować soczewki bezpośrednio z rogówki, ponieważ możemy ją wtedy uszkodzić. Specjalista poinstruuje nas również co wolno, a czego nie wolno robić w soczewkach. W soczewkach m.in.:

• nie powinniśmy spać (na rynku są dostępne soczewki, które na to pozwalają, ale nie powinniśmy ich używać bez uprzedniej konsultacji ze swoim specjalistą!);
• powinniśmy unikać kontaktu z wodą (pływanie zalecane jest tylko w soczewkach jednodniowych, chronionych dodatkowo przez okularki pływackie, po wyjściu z wody należy zdjąć soczewki i odczekać co najmniej 15 minut przed założeniem świeżej pary);
• w przypadku makijażu zachowujemy kolejność: najpierw zakładamy soczewki, potem nakładamy makijaż – najpierw zdejmujemy soczewki, potem zmywamy makijaż.

Finalnie dostaniemy soczewki próbne i zostaniemy zaproszeni na wizytę kontrolną, na której specjalista sprawdzi, czy użytkowanie soczewek kontaktowych nie wpływa negatywnie na dobrostan naszego przedniego odcinka oka. Jeśli wszystko będzie w porządku zaleca się kontrolę raz na rok w przypadku soczewek wielokrotnej wymiany (dwutygodniowe, miesięczne) lub raz na dwa lata w przypadku soczewek jednodniowych. W pewnych przypadkach mogą być zalecone częstsze kontrole. Stosując się do zaleceń zmniejszamy ryzyko wystąpienia powikłań, a każde odstępstwo zwiększa ich możliwość. Pamiętajmy, że z samochodem jeździmy na kontrolę do diagnosty co najmniej raz w roku – nie czyńmy naszych oczu mniej ważnych i nie zapominajmy o nich!

Okulista blisko Ciebie:

• Okulista Warszawa
• Okulista Wrocław
• Okulista Kraków
• Okulista Szczecin
• Okulista Poznań
• Okulista Łódź
• Okulista Gdańsk

Dowiedz się więcej:

"Contact lenses and other risk factors in microbial keratitis"
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/014067369191231I

"Modern scleral contact lenses: A review"
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1367048414000034

"Therapeutic uses of contact lenses"
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0039625789900155