Odra w Polsce | Jak się uchronić przed epidemią odry?

Odra jest chorobą, o której jeszcze kilka lat temu mówiło się właściwie wyłącznie w aspekcie historycznym. Niestety, od kilku lat, ta groźna, wirusowa choroba powraca, co wyraźnie widać na podstawie liczby zachorowań na świecie, w tym również w Polsce. w 2018 niestety choroba powróciła i coraz więcej osób na nią choruję. Jak się uchronić przed odrą?

1. Zachorowania na odrę w Polsce
2. Odra objawy
3. Leczenie odry
4. Powikłania po odrze
5. Odra u dzieci

Zachorowania na odrę w Polsce 2018

Do zakażenia odrą dochodzi przez kontakt z osobą chorą, jednak należy pamiętać, że chory zaraża już od 3 do 5 dni przed wystąpieniem wysypki oraz do 4 dni po wystąpieniu wysypki. Wirusy odry przenoszone są drogą kropelkową, a okres wylęgania choroby wynosi od 9 do 12 dni. Fakt, że do zarażenia może dojść jeszcze zanim u pacjenta pojawi się wysypka sprawia, że wirus bardzo szybko i skutecznie może przenosić się na inne osoby nawet wtedy, gdy chory nie ma jeszcze świadomości, że zaraża.

Sytuacja w Polsce, według informacji Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny, jest co najmniej niepokojąca. Według danych dotyczących liczby zachorowań w okresie od stycznia do września 2018 r. w Polsce odnotowano już 123 przypadki zachorowania na odrę, gdzie w takim samym okresie w 2017 roku liczba ta wynosiła zaledwie 46.

Główny Inspektorat Sanitarny wskazuje, że zachorowania na odrę dotykają najczęściej osoby, które podróżowały poza granice Polski, w tym także osoby przyjeżdżające z zagranicy do Polski.

W Polsce obserwuje się tendencję, w której spadek liczby szczepionych dzieci wprost proporcjonalnie przekłada się na liczbę osób chorujących na odrę. Z roku na rok sytuacja ta niestety się pogarsza. W 2010 roku w Polsce odnotowano zaledwie 13 przypadków choroby, a w kolejnych latach liczba ta regularnie rosła – w roku 2016 zarejestrowano aż 132 zachorowania na odrę.

Skąd wzięła się odra w Polsce?

Analiza terytorialna zgłaszanych przypadków pokazuje, że występowanie odry w Polsce ma charakter ognisk epidemicznych, co może wskazywać, że choroba “przywożona” jest z zagranicy. Ogniska choroby są rozproszone, a pojedyncze przypadki odnotowuje się w zasadzie na terytorium całego kraju.

W ostatnim czasie, najwięcej zachorowań na odrę odnotowano w województwie mazowieckim. Z komunikatu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego-Państwowego Zakładu Higieny, wydanego na początku listopada 2018 roku wynika, na Mazowszu odnotowano łącznie 18 przypadków choroby, z czego aż 17 w powiecie pruszkowskim i jeden w powiecie warszawskim.

Najbardziej narażonymi grupami zachorowania na odrę są przede wszystkim małe dzieci, szczególnie te, które jeszcze nie zostały zaszczepione (ze względu na decyzję rodziców o nieszczepieniu lub z racji tego, że nie osiągnęły jeszcze wieku określonego w kalendarzu szczepień) oraz osoby starsze, które ze względu na obniżoną odporność, często spowodowaną występowaniem chorób przewlekłych są bardziej narażone na atak wirusa odry.

Odra objawy

W przebiegu klinicznym choroby wyróżnić można jej trzy etapy:

• nieżytowy (zwiastunowy), trwający zazwyczaj około 3–4 dni
• wysypkowy,
• zdrowienia.

Dla każdego z etapów wskazać można konkretne objawy, które świadczą o toczącym się procesie chorobowym. W okresie zwiastunowym pojawia się wysoka gorączka, a razem z nią suchy, męczący kaszel. Do tego dochodzi katar, a często także zapalenie spojówek, któremu może towarzyszyć światłowstręt.

Okres nieżytowy kończy się wystąpieniem na błonie śluzowej policzków białych, w pobliżu zębów trzonowych i przedtrzonowych, charakterystycznych, otoczonych czerwoną obwódką plamek. Plamki te utrzymują się do czasu wystąpienia wysypki, a następnie znikają.

Około 14 dni od momentu zakażenia, zaczyna pojawiać się charakterystyczna wysypka. Najpierw w postaci plam za uszami, na twarzy oraz na szyi. Czasami przyjmuje ona charakter grudek. Po upływie doby, wysypka obejmuje również tułów, a kolejnego dnia – także kończyny.

W ostatnim okresie, zdrowienia, gorączka wyraźnie spada oraz zmienia się charakter wysypki, która staje się wyraźnie bardziej brunatna. Wysypka ustępuje w takiej kolejności, w jakiej się pojawiała. Na skórze chorego, jeszcze przez okres około 2 tygodni utrzymują się delikatnie przebarwienia, które mogą się złuszczać.

Odra – jakie są podobne choroby, jak ją odróżnić?

W początkowej fazie choroby odra daje objawy bardzo ogólne, dlatego też łatwo pomylić ją z innymi infekcjami, z grypą, zapaleniem płuc lub ogólnie z infekcjami dróg oddechowych. Dopiero pojawienie się wysypki staje się objawem bardziej charakterystycznym. Zdarza się, że również wysypka nie zawsze zostaje właściwie oceniona.

Szczególnie u dzieci, które przechodzą infekcje i choroby typowe dla wieku dziecięcego. Towarzysząca odrze wysypka może być błędnie rozpoznana. Wysypka występuje również w przebiegu takich chorób, jak:

• różyczka, 
• szkarlatyna, 
• gorączka trzydniowa (tzw. trzydniówka).

Czy można zarazić się odrą?

Odra jest chorobą, którą zarazić można się wyłącznie przez kontakt z osobą chorą. Człowiek jest jedynym nosicielem wirusa. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Wystarczy kontakt z osobą chorą, która podczas kichania lub kaszlu uwalnia wirusy, które następnie są obecne we wdychanym powietrzu.

Do zakażenia może dojść również poprzez kontakt bezpośredni z wydzieliną z nosa lub gardła osoby chorej. Należy pamiętać, że aktywność wirusa w pomieszczeniu, w którym został uwolniony z organizmu osoby chorej wynosi jeszcze około 2 godzin.

Leczenie odry

Leczenie odry jest w dużym stopniu leczeniem objawowym, które polega na regularnym obniżaniu gorączki oraz nawadnianiu chorego, przyjmowaniu leków przeciwkaszlowych. Ze względu na światłowstręt, chory powinien przebywać w zaciemnionym pomieszczeniu. Dodatkowe elementy leczenia są włączane w przypadku wystąpienia powikłań. Antybiotyki wykorzystywane są dopiero, gdy stwierdzone zostaną powikłania. Powikłania odry często wymagają leczenia szpitalnego.

Czy szczepić się na odrę? Lekarze wskazują, że szczepienie w wieku dziecięcym i niemowlęcym jest jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania zachorowaniom na odrę. Za prawdziwością tego stwierdzenia przemawiają prowadzone badania, w których wykazuje się proporcjonalną zależność między liczbą nieszczepionych dzieci, a wzrostem zachorowań na odrę. Im większy odsetek nieszczepienia, tym większe żniwo zbiera odra. 

Szczegółowa analiza notowanych przypadków zachorowania na odrę wskazuje, że zdecydowana większość pacjentów, u których zdiagnozowano odrę nie była na nią zaszczepiona. Wniosek zatem jest jeden, warto się szczepić, bo tylko szczepienie może nas skutecznie ochronić przed chorobą.

Powikłania po odrze

Odra jest ciężką, wirusową chorobą, która może wywołać liczne powikłania. Wśród najczęściej występujących wskazuje się:

• zapalenie płuc,
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie krtani,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie rogówki,
• biegunka.

Obok tych ogólnych powikłań, wskazuje się również dużo cięższe, a dokładniej jest to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz mózgu. Ponadto niekiedy choroba ta może wywoływać także tzw. powikłania odległe, wśród których wymienia się podostre stwardniające zapalenie mózgu. W tym przypadku jest ono chorobą nieuleczalną. Jest ono obserwowane nawet od kilku do kilkunastu lat po przebytej odrze.

Odra u dzieci

Odra u dzieci jest bardzo niebezpieczną chorobą. Uniknięcie zachorowania jest możliwe, przez szczepienia MMR, przyjmowane zgodnie z kalendarzem szczepień. Podanie dwóch dawek szczepionki daje długotrwałą odporność na odrę.

Dzieci, które nie zostały zaszczepione znajdują się w grupie ryzyka zachorowaniem na odrę, a także są narażone na powikłania w przypadku zachorowania, które mogą doprowadzić nawet do śmierci małego pacjenta. U dzieci, ze względu na fakt, że układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały, istnieje wysokie ryzyko zachorowania, a razem z nim wystąpienia ciężkich dla zdrowia i życia powikłań.

Dzieci mogą przechodzić odrę dużo ciężej i gwałtowniej niż osoby dorosłe.

Dowiedz się więcej:

"Measles Virus for Cancer Therapy"
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-540-70617-5_11

"Factors Determining Prevalence of Maternal Antibody to Measles Virus throughout Infancy"
https://academic.oup.com/cid/article/31/1/110/317242