SIBO — czym jest zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego? 

SIBO to choroba jelita cienkiego, która wynika z nadmiernej ilości bakterii w tym narządzie. Może pojawić się przy innych chorobach, na przykład marskości wątroby, a także w obliczu niedoboru odporności czy powikłań po operacji w jamie brzusznej. Jej charakterystyczne objawy to wzdęcia, bóle brzucha czy uczucie pełności. SIBO należy wyleczyć, gdyż może prowadzić do groźnych powikłań, na przykład niedożywienia. Chorobę diagnozuje się za pomocą wodorowego testu oddechowego czy badania krwi, a leczenie polega na antybiotykoterapii oraz zastosowaniu diety.

Częste wzdęcia, bóle brzucha, biegunki czy uczucie pełności mogą być objawami SIBO, czyli zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego. To coraz częściej diagnozowane schorzenie, które znacząco wpływa na jakość życia. Czym jest SIBO? Jakie są przyczyny i objawy tej choroby? Jak zdiagnozować i leczyć SIBO? Przeczytaj nasz poradnik!

SIBO – co to za choroba?

SIBO (ang. small intestinal bacterial overgrowth) to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, który cechuje się obecnością nadmiernej liczby bakterii tlenowych i beztlenowych w jelicie cienkim. Wskutek tego dochodzi do zaburzenia równowagi bakteryjnej, a to z kolei powoduje występowanie charakterystycznych objawów żołądkowo-jelitowych.

Przyczyny SIBO

Jelito cienkie jest najdłuższym odcinkiem przewodu pokarmowego. Mierzy ok. 6,1 m. W zdrowym narządzie zwykle liczba bakterii nie przekracza 1000/mL.

Nadmiernemu rozrostowi bakterii w jelicie cienkim zapobiegają: działanie czynników ochronnych, np. wydzielanie soku żołądkowego, żółci i enzymów trzustkowych, prawidłowa perystaltyka jelita i istnienie bariery w postaci zastawki pomiędzy jelitem grubym a cienkim. Choroba jelit SIBO rozwija się w przypadku zaburzenia tych mechanizmów.

Przyczyna wystąpienia SIBO jest złożona, natomiast może się pojawić w przebiegu:

• niektórych schorzeń, m.in. zespołu jelita drażliwego (IBS, ang. irritable bowel syndrome), popromiennego zapalenia jelita cienkiego, twardziny układowej, marskości wątroby czy cukrzycy;
• przewlekłego zapalenia trzustki, choroby Leśniowskiego-Crohna, wad strukturalnych cienkiego odcinka jelita, mukowiscydozy jako efekt zaburzeń trawienia,
• powikłań po operacji w obrębie jamy brzusznej,
• wybranych leków, np. opioidów i leków hamujących wydzielanie żołądkowe,
• niedoborów odporności (m.in. HIV).

Starszy wiek również może sprzyjać występowaniu SIBO.

Przeczytaj również: Owsiki – przyczyny, objawy i leczenie owsicy

Objawy SIBO

Wzrost liczby bakterii w jelicie cienkim powoduje intensywną fermentację węglowodanów i wytwarzanie gazów, które napierają na ścianę jelita i wywołują dyskomfort oraz szereg innych objawów.

Jakie są najczęstsze objawy SIBO? Choroba powoduje:

• wzdęcia, nadmierne gromadzenie i oddawanie gazów,
• bóle brzucha,
• uczucie pełności w brzuchu,
• zaburzenia trawienia,
• zaburzenia wchłaniania,
• przewlekłą biegunkę i/lub zatwardzenie.

Warto dodać, że SIBO może dawać objawy psychiczne, takie jak zmęczenie i obniżenie koncentracji.

SIBO – powikłania

Nieleczone SIBO może prowadzić do niezamierzonej utraty masy ciała i niedożywienia. SIBO powoduje zaburzenia wchłaniania tłuszczów, węglowodanów i białek, niedobory witamin (głównie rozpuszczalnych w tłuszczach – A, D, E i K oraz B12). Może natomiast dojść do zwiększonego stężenia folianów i witaminy K.

Jak zdiagnozować SIBO?

W przypadku SIBO choroba diagnozowana jest w oparciu o wywiad lekarski i badanie fizykalne.

Spośród badań dodatkowych w kierunku SIBO najczęściej zlecany jest wodorowy test oddechowy z laktulozą lub glukozą. To nieinwazyjne badanie, w którym mierzona jest ilość wodoru i/lub metanu w wydychanym powietrzu. Pomiaru dokonuje się po przyjęciu przez pacjenta glukozy lub laktulozy. Ponieważ organizm człowieka nie wytwarza wodoru i metanu, gazy obecne w wydychanym powietrzu muszą pochodzić z innego źródła - są one produktem ubocznym fermentacji bakteryjnej cukrów w jelitach.

Badania na SIBO

Wykonanie testu rekomenduje się zwłaszcza pacjentom z zespołem drażliwego jelita, zaburzeniami motoryki jelit i po operacji w obrębie jamy brzusznej. Oddechowe testy metanowe zalecane są przede wszystkim osobom z podejrzeniem choroby, u których występuje przewlekłe zaparcie – wtedy przyczyną może być rozrost drobnoustrojów produkujących metan (metanogenów), tzw. IMO (ang. intestinal methanogen overgrowth).

Choroba jelita cienkiego SIBO jest też diagnozowana za pomocą badania krwi (może występować niedobór witamin, obniżone stężenie albumin, zwiększone stężenie kwasu foliowego). Stosowane jest ponadto badanie mikrobiologiczne treści pobranej z jelita. W części przypadków specjalista może zlecić badania obrazowe, tzw. rentgen, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny, które mogą ujawnić przyczynę choroby (np. wady anatomiczne, uchyłek).

Leczenie SIBO

W przypadku SIBO jelita można wyleczyć antybiotykoterapią. Zwykle powoduje ona całkowite wyleczenie, jednak może dojść do nawrotu choroby i wtedy niezbędne jest ponowne podanie antybiotyków. Niekiedy konieczny jest zabieg chirurgiczny polegający na korekcie nieprawidłowości w budowie jelita w jego cienkim odcinku. Specjalista może też zdecydować o zmianie lub odstawieniu leków przyczyniających się do rozwoju SIBO. Probiotyki przy SIBO oraz przeszczepianie mikrobioty jelitowej nie jest natomiast zalecane przez lekarzy.

W przypadku stwierdzonych niedoborów w ramach SIBO suplementacja witamin A, D, E i B12 to w wielu przypadkach rekomendowane działanie.

Dieta w SIBO. Co jeść, a czego unikać przy SIBO?

Choroba jelit SIBO może zostać wyleczona przy zachowaniu odpowiedniej diety, głównie polegającej na ograniczeniu produktów łatwo fermentujących w jelicie. Ma ona na celu zmniejszenie dolegliwości jelitowych. U pacjentów z SIBO zwykle ogranicza się spożycie produktów o wysokiej zawartości błonnika (dieta niskobłonnikowa), polioli (alkoholi wielowodorotlenowych, np. sorbitolu) oraz sukralozy. Dodatkowo trzeba unikać niektórych prebiotyków, m.in. inuliny

Dieta low FODMAP przy SIBO

W przypadku SIBO dieta FODMAP (low-FODMAP) jest dobrym wyjściem. To dieta o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli. Dzięki czemu pomaga w redukcji wzdęć.

Dieta low FODMAP ma trzy fazy:

• identyfikacja grupy fermentujących węglowodanów, które powodują powstawanie gazów,
• eliminacja pokarmów zawierających FODMAP (fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole)
• ponowne wprowadzenie ich do codziennej diety.

Stosowanie diety low FODMAP przy SIBO najlepiej skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.

FAQ

Co to jest SIBO objawy?

SIBO to choroba jelita cienkiego, która powoduje wzdęcia, gazy, bóle brzucha, biegunkę czy zatwardzenie.

Czego nie wolno jeść przy SIBO?

Produktów z dużą zawartością błonnika i glutenu, przetworzonego mięsa, soi, nabiału oraz niektórych warzyw strączkowych (grochu, fasoli) i skrobiowych (cebuli, szparagów).

Jaki jest stolec przy SIBO?

Jest blady i ma wyjątkowo cuchnący zapach.

Jak mogę sprawdzić, czy mam SIBO?

Warto wykonać wodorowy test oddechowy z laktulozą bądź glukozą.

Czy SIBO wyjdzie z krwi?

Tak, w diagnozie SIBO pomocne może być badanie krwi, gdyż podczas choroby może występować obniżone stężenie albumin czy niedobór witamin.

Dowiedz się więcej:

"Wodorowy test oddechowy po obciążeniu laktulozą"
https://www.medistore.com.pl/wodorowy-test-oddechowy-po-obciazeniu-laktuloza

"Wodorowy test oddechowy po obciążeniu glukozą"
https://www.medistore.com.pl/wodorowy-test-oddechowy-po-obciazeniu-glukoza

Źródła:

1. M. Jabłkowski, J, Białkowska-Warzecha, A. Jabłkowska, Zespół rozrostu bakteryjnego – SIBO. Jak go diagnozować i leczyć w praktyce lekarza rodzinnego w świetle nowych wytycznych? „Lekarz POZ” 2022, nr 1, s. 24–36: https://www.termedia.pl/Zespol-rozrostu-bakteryjnego-SIBO-Jak-go-diagnozowac-i-leczyc-w-praktyce-lekarza-rodzinnego-w-swietle-nowych-wytycznych-,98,46669,1,0.html.

2. M. Bartuzi-Lepczyńska, N. Ukleja-Sokołowska, Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego - kontrowersje i zalecenia, „Alergia Astma Immunologia” 2024, nr 29, s. 39–45: https://www.alergia-astma-immunologia.pl/2024_29_2/4_Lepczynska_manuskrypt_1.pdf.

3. M. Bugajski, Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) — diagnostyka, leczenie i profilaktyka, „Gastroenterologia Kliniczna” 2022, nr 14, s. 65–73: https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/view/91983.

4. J. Daniluk, Postępowanie w zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Omówienie wytycznych American College of Gastroenterology 2020, „Medycyna Praktyczna” 2020, nr 9, s. 39–47: https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/245460,postepowanie-w-zespole-rozrostu-bakteryjnego-jelita-cienkiego.