Stwardnienie rozsiane - pierwsze objawy choroby, przyczyny i leczenie

Stwardnienie rozsiane (SM) jest częstą chorobą neurologiczną rozpoznawaną zazwyczaj u osób w wieku 20.–40. lat, częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jest chorobą nieuleczalną, przewlekłą i wywiera wielki wpływ na życie chorych: ich aktywność fizyczną, plany zawodowe, realizację pasji, relacje rodzinne i życie seksualne. Nie ma leków ani zabiegów, które mogłyby ją wyleczyć, ale jest wiele środków skutecznie opóźniających rozwój choroby, łagodzących jej objawy i przynoszących ulgę w rzutach choroby. Dzięki nim pacjenci mogą zachować sprawność przez lata. Wiele osób dobrze funkcjonuje nawet przez 40 lat od momentu rozpoznania stwardnienia rozsianego.

Przyczyny stwardnienia rozsianego

Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex, SM) jest chorobą autoimmunologiczną. Z przyczyn, których dokładnie nie poznano, system immunologiczny pacjenta atakuje mielinę osłaniającą włókna nerwowe. W rezultacie zostaje zaburzone albo zahamowane przewodzenie impulsów nerwowych.

W miejscach, w których osłonka mielinowa nerwów jest w znacznym stopniu uszkodzona, powstają blizny – ośrodki stwardnień. Uszkodzenia pojawiają się w różnych, często odległych od siebie miejscach, stąd określenie „rozsiane”.

Jakie są objawy stwardnienia rozsianego?

Stwardnienie rozsiane może atakować dowolne nerwy. U każdego pacjenta te uszkodzenia dotyczą nieco innych miejsc, więc dają inne objawy. Wśród najczęstszych objawów stwardnienia rozsianego są:

• zaburzenia czucia i wrażenia czuciowe w obrębie kończyn: zmiany temperatury części ciała, uczucie mrowienia, drętwienia skóry, kłucie czy uczucie przypominające porażenia prądem, problemy z koordynacją ruchów,
• oczopląs/drganie oczu, podwójne widzenie towarzyszące zapaleniu nerwów wzrokowych,
• pogorszenie widzenia,
• zawroty głowy,
• zmęczenie, zaburzenia snu,
• osłabienie siły, ciężkość i bóle nóg,
• skurcze i sztywność mięśni.

Z czasem dołączają takie objawy, jak:

• upośledzenia mowy,
• zaburzenia połykania,
• niedowład kończyn,
• osłabienie mięśni,
• zaburzenia równowagi,
• ciągły ból,
• nietrzymanie moczu i stolca
• zaburzenia emocjonalne.

Stwardnienie rozsiane diagnostyka

Pacjenci po raz pierwszy trafiają do lekarza z objawami o różnym nasileniu. Jedni są zaniepokojeni nietypowymi doznaniami utrzymującymi się przez dłuższy czas, inni zgłaszają się po dramatycznych doświadczeniach towarzyszących pierwszemu rzutowi choroby. Diagnozę potwierdza badanie obrazowe, z reguły jest to rezonans magnetyczny głowy.

Konsultacja neurologa

od 110,00 zł

UMÓW SIĘ!

*Cena może się różnić w zależności od miasta i placówki.

Postacie stwardnienia rozsianego

SM może przebiegać w różny sposób. Najczęściej spotyka się następujące odmiany stwardnienia rozsianego:

• Rzutowo-remisyjna (nawracająco-zwalniająca) – jest to najczęstsza postać SM. Przebiega w ten sposób, że okresy zaostrzenia, nazywane rzutami choroby, przeplatają się z okresami remisji, czyli ustępowania objawów i poprawy sprawności. Zdarzają się rzuty trwające dobę, ale i takie, które ciągną się kilka tygodni. W tym okresie nasilają się objawy obserwowane dotychczas, mogą do nich także dołączyć nowe. Po rzucie choroby przychodzi okres remisji, który może trwać nawet wiele lat. Z czasem, objawy częściowo lub całkowicie mogą ustąpić.

• Wtórnie postępująca – początkowo przebiega jak odmiana rzutowo-remisyjna, ale degeneracja nerwów postępuje także poza rzutami choroby. Granice między tymi dwiema postaciami SM nie są ostre. Zwykle nie obserwuje się remisji po rzutach.

• Pierwotnie postępująca – stosunkowo rzadka postać SM. Występuje u 10–15 proc. chorych, najczęściej u osób diagnozowanych po 40. roku życia. W równym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn. Od samego początku następuje stopniowe narastanie niesprawności, bez charakterystycznych rzutów. Występuje zwykle u chorych z wieloma schorzeniami towarzyszącymi, które mogą wpływać na przebieg choroby i stosowane leczenie.

Sposoby leczenia stwardnienia rozsianego

Diagnoza nie jest wyrokiem, lecz sygnałem do mobilizacji. Leczenie stwardnienia rozsianego jest długotrwałe, wymaga koncentracji sił, zaufania między pacjentem, lekarzem i terapeutą, konsekwencji oraz optymizmu. W związku z tym, że nie poznano, co jest przyczyną stwardnienia rozsianego, obecne terapie skupiają się na leczeniu objawowym i podawaniu leków modyfikujących przebieg zachorowania. 

W leczeniu rzutu choroby stosuje się glikokortykosteroidy (GKS), które łagodzą objawy i ograniczają zakres uszkodzeń. W okresie remisji ważne jest nie tylko leczenie farmakologiczne, ale także fizjoterapia, psychoterapia, leczenie chorób współistniejących, poprawa wydolności organizmu. Badania nowych leków i metod leczenia SM co jakiś czas rewolucjonizują terapię, która staje się skuteczniejsza i coraz mniej uciążliwa.

Dowiedz się więcej:

"Axonal damage in acute multiple sclerosis lesions"
https://academic.oup.com/brain/article/120/3/393/271820

"Fatigue in Multiple Sclerosis"
https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/article-abstract/587530

"Multiple Sclerosis — The Plaque and Its Pathogenesis"
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra052130