Mammografia

Czym jest mammografia?

Mammografia to specjalistyczne badanie obrazowe, które wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do szczegółowej oceny tkanek piersi. Jest to jedna z najskuteczniejszych metod, pozwalająca na identyfikację zmian, które mogą być niewidoczne lub niewyczuwalne podczas samobadania piersi. Badanie mammograficzne jest nieinwazyjne i stosunkowo szybkie, co czyni je powszechnie stosowanym narzędziem w profilaktyce i diagnostyce chorób piersi.

Co wykrywa mammografia?

Mammografia jest niezwykle skuteczna w wykrywaniu różnych zmian w tkance piersi, w tym:

• guzków nowotworowych: zarówno łagodnych, jak i złośliwych;
• mikrozwapnień: małych złogów wapnia, które mogą być wczesnym objawem raka piersi;
• zmian strukturalnych: takich jak torbiele, włókniaki czy inne nieprawidłowości w budowie piersi;
• zmian zapalnych: które mogą wskazywać na infekcje lub inne stany zapalne.

Dzięki mammografii możliwe jest wczesne wykrycie raka piersi, co znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i pełne wyzdrowienie.

Kiedy należy wykonać mammografię?

Kobiety w wieku 50.-69. lat powinny wykonywać mammografię raz na 2 lata w ramach badań przesiewowych. Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka powinny rozpocząć regularne badania wcześniej, zazwyczaj od 40. roku życia. Natomiast w przypadku uwarunkowań genetycznych - co roku, bez względu na wiek. W przypadku niepokojących objawów lub zmian w piersiach należy niezwłocznie wykonać badanie, niezależnie od wieku.

Jak przebiega badanie mammograficzne?

Pierwszym krokiem jest przygotowanie do badania. Pacjentka jest proszona o rozebranie się od pasa w górę i zdjęcie biżuterii, szczególnie naszyjników, które mogłyby zakłócać obraz. Następnie technik radiolog zaprasza pacjentkę do pomieszczenia z mammografem - specjalistycznym urządzeniem do wykonywania zdjęć rentgenowskich piersi.

Kluczowym elementem badania jest właściwe ustawienie piersi w mammografie. Piersi umieszczane są między dwiema płytkami urządzenia. Następnie płytki są zbliżane do siebie, co powoduje ucisk. Ten etap może być odczuwany jako niewygodny lub lekko bolesny, ale trwa zaledwie kilka sekund i jest niezbędny do uzyskania wyraźnego obrazu.

Standardowo wykonuje się po dwa zdjęcia każdej piersi - jedno z góry na dół i jedno pod kątem. W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o wykonaniu dodatkowych ujęć. Podczas robienia zdjęć pacjentka proszona jest o wstrzymanie oddechu na krótką chwilę, co pomaga uniknąć rozmycia obrazu.

Po wykonaniu wszystkich niezbędnych zdjęć pacjentka może się ubrać i wrócić do codziennych zajęć.

Ile trwa badanie mammograficzne piersi?

Badanie mammograficzne piersi jest stosunkowo krótką procedurą. Całe badanie trwa zazwyczaj około 15-20 minut.

Mammografia piersi - przygotowanie do badania

Mammografia nie wymaga specjalnego przygotowania. Należy pamiętać o kilku ważnych kwestiach:

1.      Najlepiej zaplanować badanie w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego (5.-10. dzień), gdy piersi są najmniej wrażliwe.

2.      W dniu badania nie należy stosować dezodorantów, antyperspirantów, talków, balsamów ani kremów w okolicy piersi i pach. Mogą one wpłynąć na jakość obrazu.

3.      Zaleca się ubranie dwuczęściowe, ułatwiające rozebranie się do pasa. Unikaj noszenia biżuterii na szyi.

4.      Jeśli to możliwe, przynieś ze sobą wyniki poprzednich mammografii do porównania.

FAQ - najczęściej zadawane pytania

W jakim wieku pierwsza mammografia?

W Polsce pierwszą mammografię w ramach badań przesiewowych można wykonać w wieku 45. lat.

Warto jednak zaznaczyć, że w niektórych przypadkach lekarz może zalecić wykonanie mammografii wcześniej, szczególnie jeśli występują czynniki ryzyka, takie jak:

• obecność mutacji genów BRCA1 i BRCA2;
• długotrwałe stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (co najmniej 10 lat);
• zachorowania na raka piersi w rodzinie;
• nieprawidłowości stwierdzone podczas badania USG piersi lub badania palpacyjnego.
   

Dla kobiet z grupy podwyższonego ryzyka pierwsza mammografia jest zalecana już od 40. roku życia lub nawet wcześniej, w zależności od indywidualnej sytuacji zdrowotnej.

Ile trzeba czekać na wyniki mammografii?

Czas oczekiwania na wynik badania może się różnić w zależności od placówki wykonującej mammografię. Zazwyczaj wynosi on od kilku dni do około dwóch tygodni.

Czy mammografia boli?

Mammografia może powodować pewien dyskomfort, ale zazwyczaj nie jest określana jako bolesna procedura. Podczas mammografii konieczne jest spłaszczenie piersi między dwoma panelami urządzenia, co może wywoływać uczucie ucisku. Dla niektórych kobiet ten ucisk może być bardzo nieprzyjemny lub nawet bolesny, ale jest to indywidualne odczucie.

Co jest lepsze USG piersi czy mammografia?

Wybór między USG a mammografią często zależy od indywidualnych czynników, takich jak wiek pacjentki, gęstość tkanki piersiowej, historia medyczna i obecność konkretnych objawów. USG piersi jest bardziej odpowiednie dla młodszych kobiet z gęstszą tkanką gruczołową. Jest to badanie bezpieczne, które może być przeprowadzane również u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Kiedy nie robić mammografii?

Mammografii nie wykonuje się u kobiet w ciąży. W takich przypadkach lekarze zazwyczaj zalecają alternatywne metody badania piersi, takie jak USG. Mammografia również nie jest rekomendowana w okresie karmienia piersią. Tkanka piersiowa w tym czasie jest zmieniona pod wpływem hormonów i produkcji mleka, co może utrudnić prawidłową interpretację wyników. Zaleca się odczekanie co najmniej kilku miesięcy po zakończeniu karmienia piersią, aby tkanka wróciła do swojego normalnego stanu.

Kobiety, które niedawno przeszły operację piersi lub biopsję, również powinny odczekać przed wykonaniem mammografii. W takich przypadkach lekarz zazwyczaj zaleca odczekanie kilku miesięcy, aby tkanki mogły się w pełni zagoić.

W przypadku aktywnych infekcji piersi, takich jak zapalenie gruczołu piersiowego, mammografia również nie jest wskazana. Badanie może być bolesne dla pacjentki, a stan zapalny może wpływać na obraz radiologiczny.

Czy można zrobić mammografię bez skierowania?

Tak, mammografię można wykonać bez skierowania, co wiąże się to z koniecznością wykupienia badania przez pacjentkę. W Polsce, od 1 listopada 2023 roku, kobiety w wieku od 45. do 74. lat mogą korzystać z bezpłatnej mammografii w ramach programu profilaktycznego raka piersi, bez potrzeby posiadania skierowania.