Posiew w kierunku bakterii beztlenowych

Posiew w kierunku bakterii beztlenowych

Bakterie beztlenowe to grupa obejmująca wiele rodzajów i gatunków mikroorganizmów, które mogą się rozwijać tylko w warunkach braku tlenu – giną nawet po kilku minutach po wystawieniu na jego działanie. Niektóre beztlenowce w normalnych warunkach w niewielkich ilościach żyją w miejscach takich jak szczeliny skóry, nos, płytka zębowa, kieszonki dziąsłowe, gardło, pochwa, nie wywołując infekcji. Urazy w tych lokalizacjach (mechaniczne uszkodzenie naskórka lub błony śluzowej), umożliwiają im penetrację do niemal wszystkich obszarów ciała, które fizjologicznie są jałowe (nie zawierają bakterii). Jeśli patogeny dostaną się do płynu ustrojowego lub tkanki głębokiej, która jest słabo natleniona, może dojść do rozwoju zakażenia.

Na infekcję spowodowaną beztlenowcami szczególnie narażeni są pacjenci z obniżoną odpornością (w trakcie terapii przeciwnowotworowej, sterydami, HIV dodatni), z historią urazów (skaleczeń, ukąszeń, ran kłutych), zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy ustnej, brzusznej lub miednicy, procedur inwazyjnych (cewnikowania, dializowania). Charakterystyczne dla zakażeń florą beztlenową jest tworzenie się w tkankach miękkich ropni, martwicy, zgorzeli. W przypadku, gdy bakterie przejdą z miejsca pierwotnej inwazji do krwi, wraz z nią mogą rozprzestrzenić się do każdego narządu wewnętrznego i wywołać gwałtowną odpowiedź odpornościową organizmu w postaci posocznicy (sepsy) o nieprzewidywalnym przebiegu.

Z uwagi na powyższe, niezwykle istotne jest wczesne wykrywanie i różnicowanie zakażeń beztlenowcami z innymi stanami dającymi podobne dolegliwości. Posiew krwi w kierunku bakterii tlenowych i beztlenowych powinien być wykonany zawsze, w przypadku pacjentów z szybko pogarszającym się stanem ogólnym oraz gorączką o nieznanej przyczynie.

Posiew w kierunku bakterii beztlenowych – kiedy wykonać?

Badanie jest zlecane w celu diagnostyki przyczyn różnych zakażeń, często przebiegających z niecharakterystycznymi objawami, przy podejrzeniu że mogą być spowodowane przez bakterie beztlenowe. Wskazaniami do wykonania posiewu jest istnienie ciężkich miejscowych infekcji (w tym ran, niegojących się, niereagujących na leczenie standardowymi antybiotykami); zapalenia głębokich tkanek, w tym szpiku i kości; ropni w nietypowych lokalizacjach (w obrębie mózgu, płuc, wątroby, jamy brzusznej, miednicy mniejszej, w okolicach wierzchołków zębów, migdałków). Ponadto, zawsze może zostać on wykonany w celu kontroli po zakończonym leczeniu.

Materiałem do badania może być każdy płyn ustrojowy (mocz, krew, płyn mózgowo-rdzeniowy, z opłucnej, otrzewnej), wymaz z rany lub narządów płciowych, próbka tkanki martwiczej, aspirat pobrany ze szpiku lub treść płynna z wnętrza ropnia.

Próbkę powinien pobrać wykwalifikowany personel medyczny, gdyż bakterie beztlenowe izoluje się i przechowuje w specjalny sposób (chroniąc przed dostępem tlenu). Hoduje się je dłużej i na innych podłożach niż bakterie tlenowe.

Posiew w kierunku bakterii beztlenowych – kto powinien wykonać?

Osoby z objawami mogącymi sugerować infekcję spowodowaną bakteriami beztlenowymi:

• zakażenia rany: ból, obrzęk, ropna wydzielina, nieprzyjemny zapach, inny kolor okolicy zmiany,
• zakażenia w obrębie jamy ustnej i gardła: zapalenie dziąseł i przyzębia, próchnica, ropnie okołozębowe, biały nalot na migdałkach,
• zakażenia w jamie brzusznej: bóle i powiększenie obwodu brzucha, obrona mięśniowa,
• zakażenia ginekologicznego: nieprawidłowa wydzielina z pochwy, ucisk w obrębie podbrzusza,
• posocznicy: dreszcze, gorączka o nieokreślonym pochodzeniu, niedociśnienie, przyspieszone tętno, nudności i wymioty, zaburzenia świadomości.

Posiew w kierunku bakterii beztlenowych norma

• posiew ujemny (-)

Oznacza, że na płytce hodowlanej nie zaobserwowano wzrostu bakterii – niemniej jednak, jeśli charakterystyczne objawy utrzymują się, nie wyklucza to istnienia zakażenia beztlenowcami. Z uwagi na konieczność zapewnienia wyjątkowych warunków do wzrostu patogenów, test można powtarzać wielokrotnie, by zwiększyć wiarygodność wyników.

• posiew dodatni (+)

Oznacza, że na płytce hodowlanej zaobserwowano wzrost bakterii – niemniej jednak, pozytywny wynik nie daje gwarancji, że to wyhodowany szczep jest powodem objawów pacjenta, gdyż rozpowszechnienie bakterii beztlenowych w tkankach i płynach ustrojowych organizmu jest duże. Decyzji o rozpoczęciu antybiotykoterapii należy dokonywać po wykluczeniu innych przyczyn zakażenia i w zestawieniu z informacją o obecnym stanie chorego, wynikami innych badań (w tym obrazowych).