Prolaktyna - PRL

Czym jest prolaktyna?

Prolaktyna to hormon produkowany głównie przez przedni płat przysadki mózgowej. Prolaktyna jest również syntetyzowana w macicy, gruczołach piersiowych, prostacie, a także w skórze, tkance tłuszczowej i przez niektóre komórki układu odpornościowego.

Najważniejsze funkcje prolaktyny w organizmie

Główną rolą prolaktyny jest stymulacja gruczołów piersiowych do produkcji mleka po porodzie. Oprócz tego prolaktyna wpływa na regulację cyklu menstruacyjnego u kobiet, kontrolując wydzielanie hormonów płciowych, takich jak estrogen i progesteron.

U mężczyzn hormon ten wspiera produkcję testosteronu oraz ma wpływ na funkcje seksualne i płodność. Prolaktyna odgrywa także rolę w regulacji odpowiedzi organizmu na stres, wpływając na zachowania opiekuńcze oraz interakcje społeczne. Działa również na układ odpornościowy, wspierając jego funkcje. 

Prolaktyna badanie

Badanie prolaktyny polega na pobraniu krwi do probówki, zgodnie z procedurą pobrania. Najpierw odkażana jest skóra i zakładana jest opaska uciskowa, a po zakończeniu procedury przez kilka minut należy uciskać miejsce pobrania.

Pobrania należy dokonać w godzinach porannych, między 7:00 a 10:00 rano. Czas trwania pobrania to około 15-30 sekund. W przypadku nieprawidłowego przygotowania do badania uzyskany wynik nie będzie w pełni miarodajny.

Kiedy wykonać badanie stężenia prolaktyny?

Badanie poziomu prolaktyny może być konieczne w przypadku występowania objawów takich jak bóle głowy, problemy ze wzrokiem oraz stany depresyjne, które mogą sugerować obecność guza przysadki mózgowej.

Dodatkowo u kobiet, istotnymi sygnałami do wykonania badania prolaktyny są nieregularne miesiączki, brak miesiączki, mlekotok (wydzielina mleczna z piersi) u kobiet, które nie urodziły dziecka oraz brak laktacji po porodzie.

Natomiast u mężczyzn głównymi sygnałami jest spadek libido, problemy z erekcją oraz ginekomastia, czyli powiększenie gruczołów piersiowych.

Wysoka prolaktyna

Wysoki poziom prolaktyny (hiperprolaktynemia) może być spowodowany różnymi czynnikami, takimi jak ciąża, niedoczynność tarczycy, niektóre leki lub obecność guza przysadki mózgowej wydzielającego prolaktynę. Najczęściej występujące objawy w przypadku podwyższonej prolaktyny to:

• zaburzenia miesiączkowania - nieregularne cykle, zbyt długie lub zbyt krótkie miesiączki, a także całkowity ich brak;
• wydzielanie mleka z piersi u kobiet, które nie są w ciąży ani nie karmią;
• ból i tkliwość piersi;
• spadek libido;
• problemy z zajściem w ciążę, związane z zaburzeniami owulacji.

U mężczyzn wzrost stężenia prolaktyny we krwi może objawiać się poprzez:

• zaburzenia erekcji;
• powiększenie gruczołów piersiowych (ginekomastia);
• spadek masy mięśniowej;
• obniżenie libido.

Niska prolaktyny

Niski poziom prolaktyny (hipoprolaktynemia), występuje stosunkowo rzadko. Stan ten może wskazywać na zaburzenia pracy przysadki mózgowej, takie jak urazy, guzy lub choroby, które prowadzą do obniżenia produkcji prolaktyny.

Objawy niskiej prolaktyny są szczególnie wyraźne u kobiet w wieku rozrodczym i mogą obejmować:

• brak laktacji po porodzie;
• brak miesiączki;
• objawy niedoczynności tarczycy, takie jak zmęczenie, przyrost masy ciała, wrażliwość na zimno.

U mężczyzn niska prolaktyna może prowadzić do obniżenia libido oraz problemów z płodnością.

 

Prolaktyna – normy

Normy prolaktyny mogą się różnić w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Zawsze należy brać pod uwagę wartości referencyjne podane obok wyników. Wartości te mogą być ustalane na podstawie używanego sprzętu, metod analizy oraz stosowanych odczynników.

Co wpływa na poziom prolaktyny?

Czynniki fizjologiczne

• ciąża i laktacja - poziom prolaktyny wzrasta w czasie ciąży i osiąga najwyższe wartości w okresie karmienia piersią. Stymulacja brodawki sutkowej przez ssące dziecko powoduje wyrzut prolaktyny;
• faza cyklu menstruacyjnego - u kobiet niebędących w ciąży, poziom prolaktyny jest najwyższy w pierwszej fazie cyklu, między 2. a 5. dniem;
• pora dnia - stężenie prolaktyny wykazuje zmienność dobową, osiągając najwyższe wartości w godzinach porannych, najczęściej między 4:00 a 7:00;
• płeć - u mężczyzn poziom prolaktyny jest zazwyczaj niższy niż u kobiet.

Czynniki patologiczne

• guzy przysadki mózgowej;
• niedoczynność tarczycy;
• stres;
• niektóre leki - m.in. leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpsychotyczne, leki przeciwwymiotne, antagoniści receptorów H2 i inhibitory pompy protonowej;
• niedożywienie;
• urazy głowy.

Przygotowanie do badania poziomu prolaktyny

Oznaczenie stężenia prolaktyny powinno być wykonane w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego, najlepiej między 2. a 5. dniem cyklu, aby uzyskać miarodajne wyniki. W zależności od wskazań lekarz może również zalecić wykonanie badania w 21.-23. dniu cyklu.

Poziom prolaktyny wykazuje zmienność dobową i jest najwyższy w godzinach porannych. Dlatego ważne jest, aby badanie przeprowadzić rano, po co najmniej dwóch godzinach od przebudzenia. Dodatkowo, przed badaniem zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz stresujących sytuacji, które mogą wpłynąć na wyniki.

Wynik badania prolaktyny

Wyniki badania poziomu prolaktyny zwykle są do odbioru w placówce medycznej, w której wykonywane było badanie. Mogą być również udostępniane online za pośrednictwem specjalnego portalu lub aplikacji. Sposób odbioru wyników zależy od polityki danej placówki i systemu informatycznego, z którego korzysta.