Owsiki – przyczyny, objawy i leczenie owsicy

Owsiki ludzkie to pasożyty, które atakują wyłącznie człowieka. Bytują głównie w jelicie grubym, gdzie mają doskonałe warunki do życia oraz rozmnażania. Owsica często jest postrzegana jako choroba dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, chociaż dotyczy również dorosłych. Jakie są domowe sposoby na owsiki?

Czym są owsiki?

Owsiki to pasożyty, które swoim wyglądem przypominają białe, cienkie i długie niteczki. Samce mają kilka mm, a samice są zdecydowanie większe – mogą osiągnąć ponad 1 cm długości. Można je dostrzec gołym okiem. Powodują one, iż dziecko staje się rozdrażnione, ma podkrążone oczy, doskwiera mu ból głowy, a w nocy nie może spać. Owsikami można się bardzo łatwo zarazić.

Owsiki – przyczyny. Jak można zarazić się owsikami?

Najczęściej do zarażenia tymi pasożytami dochodzi poprzez niezachowanie odpowiedniej higieny w życiu codziennym. Zbyt rzadkie lub niedokładne mycie rąk to pierwszy krok do zakażenia. Jaja owsików mogą znajdować się dosłownie wszędzie. Samice żyją w jelicie człowieka. Aby jednak złożyć jaja, wieczorem i nocą wędrują w okolice odbytu, co powoduje duży świąd. Drapanie się, często nieświadome, powoduje, że jaja pasożytów są przenoszone na dłonie i pod paznokcie, a stamtąd na wszystkie przedmioty, których dotknie osoba zarażona, lub bezpośrednio do ust.

Źródłem zakażenia owsikami może być także kontakt z bielizną lub ręcznikiem osoby chorej, chociaż równie prawdopodobne jest, że jaja znajdą się także na pościeli, desce sedesowej, wannie. Jajami tych pasożytów mogą być skażone także produkty spożywcze.

Bezpośredni kontakt z jajami to nie jedyny sposób na zarażenie. Owsicą zarazić można się także drogą kropelkową. Jaja są bardzo małe i lekkie, przez co unoszą się w powietrzu. Wówczas osiadają np. na kurzu, który jest wdychany przez człowieka. Dorosłe robaki żyją do 2. miesięcy, ale z powodu samo zarażania problem może utrzymywać się znacznie dłużej.

Problem ten dotyczy szczególnie dzieci, które często nie przestrzegają podstawowych zasad higieny, wkładają różne przedmioty do buzi, zabawki lub przybory szkolne, np. długopisy, ołówki, co ułatwia wnikanie owsików do organizmu. Dlatego tak ważne jest, aby dorośli uczyli dzieci podstawowych zasad higieny rąk i sami dawali przykład prawidłowych zachowań.

Owsiki - objawy owsicy

Wśród symptomów owsików, które mogą świadczyć o zakażeniu, najbardziej charakterystyczne jest uporczywe swędzenie w okolicach odbytu. Jest ono spowodowane tym, że samice wędrują na zewnątrz, aby złożyć jaja. Swędzenie dokucza dzieciom zazwyczaj wieczorem i nocą, przez co może prowadzić do problemów z zasypianiem lub bezsennością.

Dzieci często są rozdrażnione i mają problem z koncentracją. Często skarżą się na bóle brzucha oraz bóle głowy. Zdarza się, że niektóre maluchy z powodu zarażenia tymi pasożytami, mogą również nie kontrolować trzymania moczu w nocy. Dość charakterystycznym objawem, na który zwraca uwagę wielu rodziców, jest również zgrzytanie zębami.

Owsikom może też towarzyszyć:

• utrata apetytu, 
• spadek masy ciała, 
• bladość skóry, 
• podkrążone oczy. 

Warto zauważyć, że dziewczynki mogą skarżyć się na dokuczliwe swędzenie także w okolicach pochwy. Samice owsików mogą wnikać do żeńskich narządów płciowych i powodować ich stan zapalny. Zdarzają się także przypadki zapalenia wyrostka robaczkowego spowodowanego owsicą. U osób dorosłych symptomy te nie różnią się znacznie, od tych u dzieci. Jednak często są one znacznie mniej nasilone.

Nie należy bagatelizować niepokojących objawów. Niestety, nieleczona owsica może wywoływać wiele komplikacji, wśród których najczęściej wymienia się:

• problemy z koncentracją, co pociąga ze sobą problemy z nauką, zapamiętywaniem;
• zaburzenia snu;
• u dziewczynek – zapalenie żeńskich narządów płciowych;
• zapalenie jelita grubego;
• zapalenie wyrostka robaczkowego;
• zapalenie skóry (wywołane ciągłym drapaniem okolic odbytu);
• utratę masy ciała.

Diagnostyka owsików

Badanie na owsiki jest zalecane na podstawie wywiadu chorobowego przeprowadzonego z rodzicem. Występowanie silnego świądu w okolicach odbytu, który dokucza przede wszystkim wieczorami i nocą stanowi istotną przesłankę, aby zdiagnozować dziecko w kierunku owsicy.

Zdarza się także, że w kale dziecka można zauważyć białe, poruszające się niteczki - są to właśnie owsiki. Dzieje się tak w przypadku dużej inwazji tych pasożytów. Nie należy jednak czekać, aż choroba stanie się widoczna „gołym okiem”.

Pediatra po zapoznaniu się z opisem objawów zleci wykonanie wymazu z okolic odbytu, na podstawie którego stwierdzi, czy w organizmie malucha znajdują się jaja pasożyta. Materiał pobiera się za pomocą samoprzylepnej taśmy celofanowej, którą przykleja się do skóry w okolicach odbytu rano przed wypróżnieniem lub poranną kąpielą.

Taśmę przesyła się do laboratorium. Może być konieczne powtórzenie badania (3-krotne pozwala wykryć 90 proc. inwazji). Często lekarze decydują się na ogólne badanie kału, które może wykryć ewentualne zarażenie nie tylko owsikiem, lecz także innymi pasożytami.

Leczenie owsicy

Leczenie owsików w zasadzie nie jest bardzo skomplikowane i polega głównie na przyjmowaniu odpowiednich leków i przestrzeganiu higieny osobistej oraz otoczenia. Niezależnie od wieku leki zazwyczaj przyjmuje się jednorazowo – pojedyncza dawka leku przeciwpasożytniczego, dostępnego na receptę.

Należy powtórzyć terapię po 2. tygodniach, ze względu na nawroty inwazji robaków. Takie powtórzenie dawki leku ma na celu całkowite wyeliminowanie wszystkich pasożytów. Trzeba podkreślić, że jeśli owsiki stwierdzono u dziecka, wówczas cała rodzina powinna zostać poddana terapii farmakologicznej, aby uniknąć wzajemnego zarażania się.

Bardzo ważne w terapii owsików są również czynności związane z usunięciem z otoczenia człowieka źródeł ponownego zarażenia. Zaleca się, aby w dniu leczenia bardzo dokładnie wysprzątać całe mieszkanie, zmienić i uprać, a nawet wygotować bieliznę osobistą, pościel, ręczniki, a następnie uprasować gorącym żelazkiem.

Czynności te są niezbędne, aby pozbyć się jaj pasożytów. Należy także zająć się zabawkami dziecka, na których mogą znajdować się jaja owsików. Jeśli dziecko włoży do ust skażoną jajami pasożyta zabawkę lub dłonie, w których ją trzymało, może dojść do ponownego zakażenia. Ważna jest również higiena otoczenia. Trzeba codziennie sprzątać mieszkanie, aby usunąć kurz, z którym mogą unosić się jaja owsików. Ponadto powinno się codziennie zmieniać bieliznę osobistą, pościel i ręczniki, każdego dnia rano brać prysznic lub podmywać okolice odbytu ciepłą wodą z mydłem. Nie należy także zapominać o krótkim przycięciu paznokci.

Wiele osób, gdy dowiaduje się o zakażeniu, zmienia nawyki żywieniowe. Dlaczego? Ponieważ dieta może wspomóc działanie leczenia farmakologicznego. Zaleca się dietę z ograniczeniem węglowodanów (cukrów), bogatą w białko i błonnik, którego źródłem są warzywa, owoce, a także pieczywo razowe oraz kasza.

Profilaktyka zarażenia owsicą

O owsikach mówi się najczęściej w aspekcie dzieci, bo to one są najbardziej narażone na ryzyko zarażenia. Dlaczego? Przyczyną jest oczywiście zbyt niski poziom wiedzy dotyczący prawidłowej higieny, wkładanie przedmiotów lub brudnych rąk do buzi. Pasożyty te u dzieci najczęściej pojawiają się w żłobkach, przedszkolach czy szkołach. Wystarczy, by jedno z dzieci w grupie borykało się z problemem owsików, a wszystkie maluchy mogą się bardzo szybko zarazić, a następnie zarazić swoich domowników.

Profilaktyka owsików dotyczy higieny osobistej i czystości otoczenia. Przede wszystkim musimy uświadamiać dziecku, jak ważne jest częste mycie rąk, zwłaszcza po powrocie do domu, po skończonej zabawie w piaskownicy czy przed każdym posiłkiem, a także po skorzystaniu z toalety.

Bardzo ważne są codzienny prysznic, dokładne mycie okolic intymnych i częsta zmiana bielizny oraz krótkie obcinanie paznokci. Należy również pamiętać o myciu owoców i warzyw przed spożyciem czy unikaniu pokarmów niewiadomego pochodzenia. 

Domowe sposoby na owsiki

Wśród domowych sposobów na walkę z owsikami można wskazać odpowiednią dietę, ubogą w węglowodany i bogatą w błonnik. Jednak najważniejszą kwestią jest zachowanie odpowiedniej higieny. Należy również pamiętać, że domowe sposoby nie mogą zastąpić wizyty u lekarza i  farmakoterapii. Mogą jedynie wspomóc proces leczenia.