Stłuszczenie wątroby — objawy, przyczyny, dieta

Wątroba to największy z gruczołów znajdujących się w organizmie człowieka. Jej zadaniem jest wspomaganie procesów detoksykacyjnych, metabolicznych, umożliwia też filtrację i magazynowanie niektórych składników (np. witamin). To dzięki wątrobie krew jest pozbawiona toksyn oraz szkodliwych, niepotrzebnych organizmowi produktów przemiany materii. Czym jest stłuszczenie wątroby? Jakie są przyczyny tego stanu, jak się objawia i jak można go leczyć?

Stłuszczenie wątroby — co to za problem?

O stłuszczeniu wątroby mówi się wtedy, gdy na hepatocytach — komórkach wątroby, pojawiają się krople tłuszczu. Dla wątroby jest to zjawisko bardzo szkodliwe, prowadzące do jej niszczenia. Ten patologiczny stan doprowadzić może do zwłóknienia wątroby, a w rezultacie nawet do rozwoju marskości wątroby i niewydolności. Gdy wątroba nie będzie funkcjonować prawidłowo, to wiele procesów w organizmie może być zakłóconych. Dlatego też problemu nie można bagatelizować.

Przyczyny stłuszczonej wątroby

Przyczyny stłuszczenia wątroby mogą mieć różną etiologię. Wyróżnia się dwa główne warianty choroby — alkoholowe i niealkoholowe stłuszczenie wątroby.

Alkoholowe stłuszczenie wątroby

Należy mieć świadomość, że alkohol bardzo niekorzystnie wpływa na komórki wątroby, uszkadza je, a stłuszczenie jest jedną z konsekwencji jego nadużywania. To właśnie w wątrobie dochodzi do metabolizmu alkoholu etylowego, a jeśli jest on często spożywany, gruczoł nie może poradzić sobie jego utlenianiem. 

Zwykle nie występują żadne charakterystyczne objawy stłuszczenia wątroby, niekiedy występować mogą dolegliwości bólowe. Podczas badania palpacyjnego lekarz może stwierdzić powiększenie wątroby.

Sprawdź badanie >> Aminotransferaza alaninowa ALT, Aminotransferaza asparaginianowa AST

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD), może być wywołane różnymi czynnikami. Dużą rolę odgrywają m.in. niektóre leki, których nadużywanie może spowodować uszkodzenie wątroby. Największym zagrożeniem są antybiotyki, głównie z grupy tetracyklin, puromycyna lub bleomycyna. Szkodliwie na wątrobę działają również cytostatyki, glikokortykosteroidy, salicylany, warfaryna, estrogeny, a nawet witaminy — szczególnie witamina A, gdy zostanie przyjęta w dużej dawce, prowadzić może do uszkodzenia hepatocytów.

Toksyczne działanie obserwuje się również na skutek działania substancji chemicznych. Dużym zagrożeniem są też toksyny znajdujące się w grzybach.

Na kondycję wątroby oraz jej stłuszczenie wpływ mogą mieć również inne czynniki, w tym także choroby przewlekłe, jak np. otyłość, cukrzyca, nadczynność kory nadnerczy, hiperlipidemia. Dużym zagrożeniem są także czynniki żywieniowe, takie jak np. niedożywienie czy niedobór cynku.

Przyczyną problemu mogą być też wrodzone defekty metaboliczne, oraz niektóre choroby zakaźne, jak np. dur brzuszny, wirusowe zapalenie wątroby typu C. Zdarza się, że do stłuszczenia dochodzi również u kobiet w ciąży.

Należy mieć świadomość, że nawet osoby nienadużywające alkoholu, zdrowe (tj. bez chorób przewlekłych czy zaburzeń metabolicznych) mogą mierzyć się z problemem stłuszczenia wątroby. Sytuacje te są najczęściej spowodowane niewłaściwą dietą. Największe zagrożenie niesie ze sobą dieta wysokokaloryczna, obfitująca w cukry proste oraz nasycone kwasy tłuszczowe, w której podstawą żywienia są m.in. posiłki typu fast food oraz słodzone napoje, słodycze czy żywność wysokoprzetworzona.

Stłuszczenie wątroby - diagnostyka

W związku z tym, że choroba rzadko powoduje pojawienie się dolegliwości, najczęściej wykrywana jest przez przypadek, przy okazji wykonywania badań profilaktycznych. Jeśli wyniki prób wątrobowych wykazują nieprawidłowości, wówczas lekarz może podjąć decyzję o wykonaniu badania USG, które może jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć stłuszczenie wątroby.

Objawy stłuszczenia wątroby

Zastanawiasz się, jakie są symptomy stłuszczenia wątroby? Zazwyczaj choroba przebiega, nie dając żadnych charakterystycznych objawów, a diagnoza stawiana jest przypadkowo.

U niektórych osób pojawia się zmęczenie i osłabienie oraz ogólne złe samopoczucie. Zdarza się, że pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe w górnej części brzucha, po prawej stronie.

Stłuszczenie wątroby powoduje jej uszkodzenie, przez co mogą pojawić się symptomy świadczące o niewydolności wątroby.

Leczenie stłuszczenia wątroby

Forma terapii stłuszczenia wątroby zależy przede wszystkim od przyczyny problemu. Jeśli przyczyną jest nadużywanie alkoholu, w pierwszej kolejności należy zaprzestać jego spożywania. W wielu przypadkach dodatkowe leczenie nie będzie potrzebne, ponieważ wątroba wykazuje duże zdolności regeneracyjne. Objawy stłuszczenia ustępują zazwyczaj po upływie ok. 4-6 tygodni od rezygnacji z konsumpcji alkoholu.

Stłuszczenie wątroby, którego przyczyną jest inny czynnik niż alkohol, wymaga zazwyczaj zmiany stylu życia, głównie nawyków żywieniowych. Bardzo ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała. Pomocniczo, po konsultacji z lekarzem, można stosować leki i preparaty, których zadaniem jest ochrona wątroby oraz wspomaganie jej regeneracji.

Sprawdź suplement >> Wątroba 

Stłuszczenie wątroby jest odwracalne, a skuteczność leczenia jest wysoka, pod warunkiem że pacjent stosuje się do zaleceń lekarza. 

Dieta na stłuszczenie wątroby

W profilaktyce stłuszczenia wątroby podstawowe znaczenia ma zmiana nawyków żywieniowych. Osoby chcące uniknąć problemów powinny ograniczyć spożywanie alkoholu i nadużywania leków, zwłaszcza tych przyjmowanych bez konsultacji z lekarzem. Najważniejsze jednak są codzienne nawyki i właściwa, zbilansowana dieta, a także aktywność fizyczna pozwalająca na redukcję masy ciała.

Specjaliści podkreślają, że najlepszym rozwiązaniem jest rezygnacja z produktów i potraw wysoce przetworzonych. W diecie powinno znaleźć się dużo owoców i warzyw, roślin strączkowych oraz produktów pełnoziarnistych. Należy ograniczyć spożycie żywności bogatej w nasycone kwasy tłuszczowe i zastępować ją produktami, takimi jak np. oleje roślinne, orzechy i nasiona oraz tłuste ryby.

Całkowicie należy natomiast zrezygnować z alkoholu, fast foodów, smażonych potraw, tłustych przekąsek, takich jak chipsy lub krakersy. Z diety wyeliminować należy również tłuste gatunki mięs i wędliny.

Zaleca się także unikać produktów zawierających fruktozę oraz syrop glukozowo-fruktozowy. Ich źródłem są np. płatki musli, dżemy, jogurty owocowe czy słodkie przekąski. Fruktoza jest powszechnie obecna w owocach, jednak z uwagi na fakt, że produkty te dostarczają wielu innych cennych składników odżywczych, ich spożycia nie należy ograniczać.

Do prawidłowego funkcjonowania niezbędna jest także regularna aktywność fizyczna.