Atopowe zapalenie skóry - przyczyny, objawy i leczenie AZS

Atopowe zapalenie skóry (inaczej wyprysk atopowy lub wyprysk endogenny) jest przewlekłą i nawrotową chorobą skóry, rozpoczynającą się zazwyczaj w okresie wczesnego dzieciństwa, jest to dermatoza zapalna o charakterystycznej morfologii oraz lokalizacji zmian skórnych. Uważana jest za chorobę cywilizacyjną, a jej źródło leży w genach człowieka. Dowiedz się więcej, czym jest atopowe zapalenie skóry.

Spis treści:

1. AZS - co to?
2. Przyczyny atopowego zapalenia skóry
3. Atopowe zapalenie skóry - objawy
4. Leczenie AZS
5. Atopowe zapalenie skóry u dzieci

W ostatnich latach można zaobserwować wzrost osób dotkniętych atopowym zapaleniem skóry w różnych okresach życia pacjenta. Atopowe zapalenie skóry u większości pacjentów ustępuje po ukończeniu 5 roku życia, jednak nie zawsze. Niektórzy pacjenci mogą zmagać się z tym schorzeniem przez całe swoje życie. AZS wymaga odpowiedniego leczenia oraz pielęgnacji w okresie trwania choroby.

AZS - co to?

Powody wystąpienia atopowego zapalenia skóry są złożone. W rozwoju schorzenia biorą udział zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe oraz immunologiczne. Zawsze AZS będzie towarzyszył defekt naskórka. Atopowe zapalenie skóry rozwija się u osób z genetycznymi predyspozycjami.

Aby pojawiły się symptomy niezbędna jest obecność konkretnych czynników środowiskowych np. spożycie pokarmu będące źródłem alergenów, które zapoczątkują zmiany skórne. Stwierdzono, że już okres trzech miesięcy karmienia piersią niemowlęcia zmniejsza ryzyko rozwoju atopowego zapalenia skóry.

Atopowe zapalenie skóry należy do uporczywych schorzeń, dlatego pacjenci szukają wsparcia w naturalnych sposobach leczenia. Uważa się, że kąpiele w naparze z siemienia lnianego lub krochmalu przynoszą pacjentowi ulgę. Osoby cierpiące na AZS nie powinny stosować żadnych leków ani płynów, które mają w swoim składzie spirytus, ponieważ jeszcze bardziej podrażnia to ich skórę. Lekarze twierdzą, że na AZS ma również wpływ stres w życiu codziennym, dlatego pacjenci dotknięci tym schorzeniem powinni unikać stresu.

Przyczyny atopowego zapalenia skóry

• skłonności dziedziczne (geny),
• wzrost zanieczyszczenia środowiska,
• przetworzona żywność,
• tendencje do nadmiernego wyjaławiania i odtłuszczania naskórka poprzez środki myjące,
• środki piorące,
• częste i długie kąpiele z dodatkiem środków chemicznych,
• alergeny pokarmowe,
• stres towarzyszący nam na co dzień,
• zaburzenia w budowie i funkcjonowaniu skóry,
• drobnoustroje chorobotwórcze na skórze.

Etiologa powstania atopowego zapalenia skóry nie jest jeszcze do końca znana. Atopowe zapalenie skóry jest chorobą bardzo złożoną i niestety występuje rodzinnie. Okazuje się, że odsetek chorych z dodatnim wywiadem rodzinnym wynosi nawet 70%. Badania sugerują, że w każdym kolejnym pokoleniu choruje coraz więcej osób. Dotychczas nie stwierdzono charakterystycznego genu odpowiedzialnego za to schorzenie. Większość naukowców uważa jednak, że AZS dziedziczy się, ponieważ u chorych występuje ten sam gen. Istnieje również teoria, że nadmierna higiena przyczynia się do wykształcenia patologicznych zmian w fizjologii skóry.

Atopowe zapalenie skóry - objawy

Jednym z objawów atopowego zapalenia skóry jest uporczywy swąd, który utrudnia funkcjonowanie, każdemu choremu. Skóra, która jest notorycznie podrażniana, drapana robi się bardzo sucha. Na ciele, w miejscach charakterystycznych dla AZS pojawia się coraz więcej czerwonych plam, grudek przypominających liszaj. Na skórze pojawiają się tzw. przeczosy powstałe na skutek drapania. W rezultacie skóra chorego wygląda jak natłuszczony pergamin, staje się przezroczysta i sucha.

Pojawienie się na skórze czerwonych grudek, które mają tendencję do mnożenia się i rozlewania w okolicach łokci, kolan, szyi, karku, stóp dłoni, twarzy. 

Piekące i swędzące wykwity na skórze to właśnie objawy AZS. Zmiany na skórze mogą pojawić się nawet do 48 godzin po kontakcie z źródłem alergenu. Chorobę cechuje nasilona suchość skóry.

Podsumowując, objawy azs to:

• świąd,
• podrażniona skóra,
• czerwone plamki,
• suchość skóry,
• przeczosy,
• grudki, przypominające liszaj,
• swędzące wykwity.

Fazy atopowego zapalenia skóry

• niemowlęca (do 2 roku życia) - zmiany wysiękowe występujące na twarzy, skórze główki, kończyn i tułowia;
• dziecięca (od 3 roku życia do 11)  - zmiany zlokalizowane w zgięciu łokciowym i podkolanowym, karku oraz nadgarstkach. Zdarza się występowanie łupieżu białawego.
• młodzieżowa/ osób dorosłych (od 12 roku życia do 23, a czasami występuje później)  zmiany na twarzy, skórze głowy, kończynach, tułowiu, powierzchni grzbietowej skóry dłoni. Zdarza się również pogrubienie skóry.

Nie wszyscy chorzy przechodzą wszystkie trzy fazy. Cechą wspólną dla wszystkich faz jest uporczywy swiąd skóry.

Leczenie AZS

Leczenie atopowego zapalenia skóry nie jest łatwe. Na całkowite wyleczenie mają niewielką szanse osoby, u których bardzo wcześnie wystąpiły pierwsze objawy. Jeśli można stwierdzić jakie czynniki uczulają pacjenta z AZS, leczenie polega na eliminacji alergenów z ich otoczenia lub z pokarmów chorego.

Atopowe zapalenie skóry leczenie:

• środki przeciwhistaminowe,
• kortykosteroidy w okresie zaostrzeń i miejscowo w postaci maści (z unikaniem zaróbki lanolinowej na którą chorzy często są wrażliwi),
• leki immunosupresyjne,
• fototerapia – naświetlanie UVA i UVB,
• fotochemioterapia (PUVA),
• pielęgnacja i natłuszczanie skóry,
• specjalistyczna odzież lecznicza.

Bardzo istotne jest by każdy chory z AZS pamiętał o kilku prostych, możliwych do włączenia na co dzień zasadach:

• lepiej wziąć prysznic, niż długą kąpiel (długie przebywanie w chlorowanej wodzie podrażnia skórę),
• nie używać zwykłych mydeł ani płynów do kąpieli - stosuj środki kosmetyczne przeznaczone dla osób z bardzo wrażliwą skórą, hipoalergicznych, nie zawierających zwykłego mydła,
• do kąpieli warto dolać emolientu,
• po kąpieli delikatnie osuszyć skórę i natłuścić się np. oliwką, emolientem,
• stosować kosmetyki hipoalergiczne,
• ubrania powinny być przewiewne i miękkie,
• ubrania i pościel prać w proszkach dla alergików,
• nie należy się przegrzewać.

Na dobry stan skóry chorego składa się wiele elementów, profilaktyka choroby, połączona z odpowiednia pielęgnacją skóry i kontrolą stanów zapalnych daje możliwie najlepszy efekt. 

Atopowe zapalenie skóry u dzieci

Atopowe zapalenie skóry u dzieci to choroba najczęściej towarzysząca przez całe życie. Lekarz przy rozpoznaniu choroby, jaką jest atopowe zapalenie skóry, początkowo opiera się na wywiadzie z rodzicami dziecka oraz na obrazie klinicznym zmian skórnych. Aby stwierdzić AZS u dziecka wystarczy rozpoznać trzy charakterystyczne objawy tj. wygląd oraz lokalizację zmian skórnych, swąd, przewlekły na nawrotowy charakter schorzenia a także dodatni wywiad rodzinny w kierunku AZS.

U dzieci i niemowląt chorych na atopowe zapalenie skóry często występuje alergia (wziewna, alergia kontaktowa lub pokarmowa). Często alergenami uczuleniowymi i czynnikami drażniącymi u dzieci są alergeny pokarmowe takie jak: cytrusy, mleko, czekolada, alergenami wziewnymi jest kurz, roztocza, pyłki traw a także pasożyty przewodu pokarmowego, które są dosyć częste u dzieci: glista, owsiki czy lamblie.

Atopowe zapalenie skóry u dzieci objawy:

• silne swędzenie skóry,
• podrażnienie skóry,
• wysuszenie skóry,
• wypryski w zgięciach rąk i nóg.

Diagnostyka jest dosyć złożona, w szczególności, jeśli chodzi o malutkie dzieci. Jak już wspomniano lekarz przy rozpoznaniu choroby, jaką jest atopowe zapalenie skóry początkowo opiera się na wywiadzie z rodzicami dziecka oraz na obrazie klinicznym zmian skórnych.

Pielęgnacja skóry dzieci i niemowląt z atopowym zapaleniem skóry jest niezwykle istotna. Rodzice muszą pamiętać o systematyczności w pielęgnacji, ponieważ tylko dzięki temu można kontrolować objawy AZS. Bardzo ważne jest zachowanie odpowiedniego nawilżenia skóry dziecka, dlatego nawilżanie emolientami nawet kilka razy dziennie jest kluczowe. Rodzice dzieci i niemowląt z AZS powinni stosować się do kilku porad, które pomogą ograniczyć objawy AZS.

Jak pielęgnować skórę dziecka z AZS?

• kąpiele powinny być możliwie krótkie, a woda mieć temperaturę nie wyższą niż temperatura ciała,
• do wody, w której dziecko jest kąpane warto dodać emolienty, które ograniczą świąd skóry,
• do mycia dzieci i niemowląt nie stosować kosmetyków z dodatkiem substancji zapachowych lub barwników – stosować preparaty hipoalergiczne,
• po kąpieli należy delikatnie osuszyć skórę dziecka i nałożyć (max. do 5 minut) emolient, podczas wycierania skóry należy robić to delikatnie, nie trzeć nie podrażniać skóry dodatkowo mechanicznie,
• dzieci i niemowlęta powinny nosić przewiewne i miękkie ubranka, które zawierają naturalne materiały,
• ubranka powinny być prane w odpowiednich, delikatnych i hipoalergicznych środkach,
• należy dbać o odpowiednią temperaturę i wilgotność w pomieszczeniach,
• należy usunąć dywany, zasłony w których gromadzi się kurz,
• unikanie sytuacji stresogennych, które nasilają objawy,
• niezwłoczne leczenie infekcji grzybiczych, które mogą zaostrzyć AZS.

Dermatolog blisko Ciebie:

• Dermatolog Warszawa
• Dermatolog Wrocław
• Dermatolog Kraków
• Dermatolog Szczecin
• Dermatolog Poznań
• Dermatolog Łódź
• Dermatolog Gdańsk

Dowiedz się więcej:

"Kiedy zrobić testy alergiczne?"

"Lista testów alergicznych"