Osteoporoza – objawy, przyczyny, leczenie

Osteoporoza atakuje kości, doprowadzając do zmniejszenia ich objętości oraz do zaburzenia spójności w ich obrębie. Na chorobę szczególnie narażone są osoby starsze, a także te, które mają niską wagę oraz które chorują na cukrzycę. Najważniejsze objawy osteoporozy to złamania w różnych częściach ciała. Leczenie osteoporozy polega na minimalizowaniu ryzyka złamań poprzez farmakoterapię, dietę i zapewnienie organizmowi odpowiedniej dawki witamin oraz składników mineralnych.

Osteoporoza to choroba, która dotyka nie tylko osoby w podeszłym wieku. Jej przebieg może być utajony, a objawy są najczęściej niezauważalne. Dlatego ważna jest dokładna obserwacja i regularne badania. Z naszego poradnika dowiesz się, czym jest i jakie są objawy osteoporozy, w jaki sposób można ją wykryć oraz jak przebiega jej leczenie.

Osteoporoza – co to za choroba?

Osteoporoza to choroba układu szkieletowego. Określana jest ona często mianem choroby cywilizacyjnej, a złamania osteoporotyczne występują u 30% kobiet i 8% mężczyzn po 50. roku życia. W jej przebiegu stopniowo ubywa masy kostnej, a struktury kości są coraz bardziej podatne na złamania. Dawniej chorobę tę nazywano „zrzeszotnieniem kości”.

Ze względu na przyczyny osteoporozy, dzieli się ją na:

• osteoporozę pierwotną – związaną ze starzeniem się układu szkieletowego,
• osteoporozę wtórną – spowodowaną przyjmowaniem niektórych leków lub różnymi chorobami.

Osteoporoza prowadzi do zmniejszenia gęstości kości i do pojawienia się zaburzeń w odniesieniu do ich spójności. Skutkiem jest to, że stają się one bardzo podatne na złamania, które mogą wystąpić nawet przy niewielkich obciążeniach.

Jaka jest przyczyna osteoporozy?

Objawy osteoporozy mogą uwidocznić się u wielu pacjentów, jednak część z nich jest szczególnie narażona na wystąpienie choroby. Są to:

• osoby w podeszłym wieku;
• kobiety, które przeszły menopauzę przed 45. rokiem życia;
• osoby szczupłe;
• osoby chorujące m.in. na: mukowiscydozę, cukrzycę, zespół Cushinga czy kamicę nerkową;
• kobiety z niedoborem estrogenów i mężczyzn z niskim poziomem testosteronu.

Osteoporoza kości może wynikać z niemodyfikowalnych czynników ryzyka, do których należą:

• zaawansowany wiek,
• płeć żeńska,
• rasa kaukaska.

Wskazuje się również na szereg potencjalnie modyfikowalnych czynników ryzyka wystąpienia osteoporozy, takich jak:

• niska podaż wapnia,
• niedobór witaminy D,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• palenie tytoniu,
• siedzący tryb życia i nieuruchomienie.

Osteoporoza może też być schorzeniem wtórnym, które pojawi się razem z innymi jednostkami chorobowymi. Dotyczy to na przykład przewlekłego zaburzenia czynności nerek, chorób autoimmunologicznych, jak RZS, czy niektórych chorób onkologicznych.

Jakie są objawy osteoporozy?

Osteoporoza może rozwijać się bezobjawowo nawet przez kilka lat, a wyraźne objawy dawać dopiero w zaawansowanym stadium. Wtedy dochodzi do złamań – np. kręgów, kości udowej, kości przedramienia czy stawów.

Złamania osteoporotyczne skutkują nawracającym bólem, a chory zaczyna się garbić. Pojedyncze złamania kręgów mogą również przebiegać bezobjawowo, powodując jedynie obniżenie wzrostu osoby chorej. Liczne złamania powodują dodatkowo m.in. przewlekły ból kręgosłupa, hiperkifozę w odcinku piersiowym, ból głowy i karku, ból brzucha, ból w czasie kaszlu, neuropatie z ucisku.

Jeśli u osób starszych wystąpią ból czy złamania, objawy te często bywają bagatelizowane i przypisywane sędziwemu wiekowi. Nasilenie bólu może pojawić się nawet przy niewielkich ruchach lub przy kaszlu. Niektóre złamania (np. kości biodrowych) mogą prowadzić do stanu, w którym chory nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie, co wpływa bezpośrednio na stan psychiczny i może prowadzić do depresji.

Diagnostyka osteoporozy. Do jakiego lekarza się udać?

Pierwsze objawy osteoporozy można skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu (np. lekarzem rodzinnym). Po otrzymaniu od niego skierowania należy udać się do specjalisty reumatologa. Osteoporozę diagnozują i leczą również specjaliści ortopedzi traumatolodzy. U kobiet dalsze badania często zleca także lekarz ginekolog.

Jakie badania na osteoporozę wykonać?

Podstawą w odniesieniu do tego, jak się leczy osteoporozę, jest odpowiednia diagnoza. Służy temu szereg badań. Warto wykonać pakiet badań diagnostycznych, obejmujący sprawdzenie poziomu witaminy D, fosforu, wapnia, parathormonu czy albuminy. Lekarz może zlecić również badanie markerów obrotu kostnego, czyli ICTP oraz PINP.

Jak leczyć osteoporozę?

Leczenie osteoporozy polega przede wszystkim na minimalizowaniu ryzyka złamań. Odpowiednio dobrane leki, w tym bisfosfoniany, hamują proces niszczenia kości i wspomagają odbudowę ich struktury. Pacjentom podaje się także wapń i witaminę D, a w niektórych przypadkach ustala się nową dietę i zaleca zmianę stylu życia. Konieczna jest regularna aktywność fizyczna, która poprawi ruchomość stawów, wzmocni bądź odbuduje tkankę mięśniową, a także pomoże przywrócić prawidłową postawę ciała.

Warto pamiętać, że odpowiednio dobrane leczenie może zatrzymać rozwój osteoporozy i pozwoli utrzymać układ szkieletowy w bardzo dobrym stanie nawet do późnej starości.

Jak zapobiec osteoporozie? Profilaktyka

Osteoporoza to choroba, której można zapobiec. Co można zrobić, aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia? W ramach profilaktyki osteoporozy warto:

• zrezygnować z używek, takich jak alkohol czy papierosy, które osłabiają organizm;
• zadbać o regularną aktywność fizyczną – pomogą nawet codzienne spacery na świeżym powietrzu;
• suplementować wapń oraz witaminę D;
• poprawić kondycję, na przykład poprzez samodzielne ćwiczenia w domu;
• dbać o dobre samopoczucie, w czym pomoże regularny masaż.

Należy też spożywać produkty bogate w minerały i witaminy. Stale obserwuj swój organizm, a w razie wystąpienia nietypowych objawów lub bólu niezwłocznie zgłoś się do lekarza.

FAQ

Jakie są pierwsze objawy osteoporozy?

Objawami osteoporozy są zwykle złamania kości w obrębie różnych części ciała.

Czy osteoporoza boli?

Tak, osteoporoza wiąże się z bólem. Może on wystąpić nie tylko w związku ze złamaniami, ale również chory może odczuwać dyskomfort, na przykład w obrębie stawów czy kręgosłupa.

Jaki lekarz leczy osteoporozę?

Lekarz od osteoporozy to reumatolog.

Kto wydaje skierowanie na badanie osteoporozy?

Skierowanie na badanie w kierunku osteoporozy może wydać lekarz pierwszego kontaktu.

Czy osteoporoza jest wyleczalna?

Nie, osteoporozy nie można wyleczyć. Jednak dzięki odpowiednim lekom, diecie oraz aktywności fizycznej, można zminimalizować ryzyko złamań osteoporotycznych.

Badania na osteoporozę – jak wyglądają?

W trakcie badań na osteoporozę sprawdza się poziom witaminy D, fosforu, wapnia, parathormonu czy albuminy.

Źródła

1. Buczkowski K. Chlabicz S., Horst-Sikorska W. i in. Osteoporoza. Postępowanie profilaktyczne, diagnostyczne i lecznicze. Wytyczne dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Forum Medycyny Rodzinnej 2012, 6 (4).
2. Kanis J.A., Melton L.J., Christiansen C. i in.  The diagnosis of osteoporosis. Journal of Bone and Mineral Research 1994, 9 (8).
3. Rachmer T.D., Khosla S., Hofbauer L.C. Osteoporosis: now and the future. The Lancet 2011, 377.
4. Sewerynek E., Stuss M. Obowiązujące wskazania do prewencji i leczenia osteoporozy pomenopauzalnej – choroby miliona złamań. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016, 1 (2).