Półpasiec – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Półpasiec to ostra choroba zakaźna, która wywoływana jest przez ten sam wirus, który powoduje ospę wietrzną. Jej przebieg bywa różny, zależnie od kondycji organizmu osoby chorej. Objawia się najczęściej bardzo silnym bólem i zmianami skórnymi. Leczenie odbywa się w domu, tylko w wyjątkowych, skrajnych przypadkach wymagana jest diagnostyka szpitalna.

Jak zaczyna się infekcja, jaki jest jej przebieg i jak sobie z nią poradzić? Konieczna jest oczywiście wizyta u lekarza, który wskaże odpowiednie postępowanie i przekaże wskazówki dotyczące dalszego postępowania przy półpaścu.

Czym jest półpasiec?

Półpasiec to choroba zakaźna, która wywoływana jest przez ten sam wirus, który powoduje występowanie ospy wietrznej. Jest to varicella zoster virus (VZV). Szczepienie daje odporność na całe życie. Dodatkową korzyścią, jest nie tylko uniknięcie zachorowania na ospę, ale również zredukowanie ryzyka zachorowania na półpasiec.

Prawdopodobnie w momencie, gdy organizm jest osłabiony, człowiek ma obniżoną odporność, a tym samym półpasiec może się uaktywnić. To zaś powoduje wystąpienie piekącego bólu. Dochodzi do zapalenia nerwu i unerwionej przez niego skóry. Wspomniany ból odczuwany jest wzdłuż całego zaatakowanego nerwu.

Czy półpasiec jest zaraźliwy?

Osoba dorosła, która nie przeszła w dzieciństwie ospy wietrznej, podczas kontaktu z dzieckiem chorującym na tę chorobę może zarazić się ospą. Trzeba więc pamiętać o szczepieniach, aby nie mieć w przyszłości ospy. Jest to szczególnie istotne, ponieważ wirus przenosi się drogą kropelkową. Wystarczy, że osoba chora kichnie lub zakaszle, a wirus może się przedostać do drugiego organizmu.

Niebezpieczne może być nawet przebywanie w jednym pomieszczeniu z chorym na ospę. Szczególną ostrożność powinny zachować w tym przypadku osoby o obniżonej odporności, jak chorzy na różnego rodzaju nowotwory (szczególnie chłoniaki), osoby w czasie chemioterapii, czy zarażeni wirusem HIV.

W przypadku półpaśca wirusem można się zarazić głównie poprzez kontakt z płynem znajdującym się w pęcherzykach na skórze chorego.

Półpasiec – objawy choroby

Półpasiec daje objawy, takie jak zapalenie nerwu czuciowego i unerwionej przez niego skóry. Ból, który się wówczas pojawia, jest ostry, piekący i bardzo silny. To pierwsze objawy sugerujące, że mamy do czynienia właśnie z tym schorzeniem.

Po kilku dniach, w miejscu, gdzie wcześniej odczuwany był silny ból, pojawia się pęcherzykowata wysypka. Daje ona odczyn zapalny skóry. Miejsce jest zaczerwienione i bardzo swędzi.

Warto przy tym pamiętać, że powinno się zaniechać drapania nie tylko dlatego, że jest ono nieefektywne, ale również dlatego, że może dojść do podrażnienia skóry i dodatkowo zakażenia tego miejsca przez bakterie. To zaś będzie przyczyną dodatkowego bólu i spowoduje, że rany mogą się trudniej goić. W celu złagodzenia swędzenia poleca się czasem kąpiele w chłodnej wodzie i leki przeciwhistaminowe.

Przez około cztery dni przybywają nowe pęcherzyki, wskazujące na rozwój półpaśca. Z czasem przeobrażają się one w krostki. Te zaś po jakimś czasie, podobnie jak w przypadku ospy wietrznej, zasychają w strupki, które stopniowo odpadają.

Półpasiec manifestuje się przede wszystkim na tułowiu, rzadziej rozprzestrzenia się na okoliczne dermatomy. Charakterystyczne jest to, że wykwity występują tylko po jednej stronie ciała. Stąd właśnie wzięła się nazwa choroby – półpasiec.

Dodatkowe objawy ogólne współwystępujące to:

• ból głowy,
• osłabienie,
• zmęczenie.

Podejrzewasz półpasiec? Umów się na wizytę u dermatologa >> Konsultacja u dermatologa

Półpasiec – przyczyny

Jak wspomniano, zarówno półpasiec, jak i ospa wietrzna wywoływane są przez ten sam wirus.

Przede wszystkim należy sobie uświadomić, że obydwie te choroby są ze sobą ściśle powiązane. Pierwotne zarażenie wirusem powoduje ospę. Po jej przechorowaniu wirus nie jest usuwany z organizmu, ale przechodzi w stan uśpienia w zwojach nerwowych. W sprzyjających dla niego okolicznościach, gdy dojdzie do spadku odporności w organizmie, a tym samym jego osłabienia, może się aktywować, wywołując półpaśca.

Jak wygląda półpasiec?

Półpasiec na pierwszy rzut oka wygląda jak choroba skóry. Pojawiające się na ciele pęcherzyki przypominają bardzo swoim wyglądem te, które powstają podczas ospy wietrznej. Podobnie, jak przy ospie, zmieniają się w grudki, a następnie w strupki. Skóra chorego jest intensywnie zaczerwieniona i podrażniona. Jest swędząca, ale może też być bolesna.

Wysypana jest jedna połowa ciała, głównie tułowia. Rzadko półpasiec przenosi się na jedną z rąk, jedną z nóg lub połowę twarzy. W takich sytuacjach, gdy krostki się rozprzestrzeniają, zajmują kończynę lub twarz, po tej samej stronie, po której został zaatakowany tułów.

W bardzo nielicznych przypadkach półpasiec może przechodzić bez zmian skórnych. Trudniej go wówczas zdiagnozować, ponieważ najbardziej jednoznacznym wskazaniem jest właśnie obsypanie połowy ciała pęcherzykami.

Jak nie zarazić się półpaścem?

Aby nie zakazić się wirusem VZV, przede wszystkim należy unikać bezpośredniego kontaktu z osobą chorą na ospę lub półpasiec. Ponieważ wirus roznosi się drogą kropelkową, wystarczy zaledwie kichnięcie lub kaszlnięcie, by przedostał się do drugiego organizmu i rozpoczął swoje działanie.

Jeżeli to możliwe należy zachować w miarę bezpieczną odległość. W przypadku osób, u których zarażenie grozi poważnymi powikłaniami, można dodatkowo zastosować maseczki ochronne, które stanowią swego rodzaju barierę dla wirusów. Dzieci i dorośli, którzy do tej pory nie chorowali na ospę, powinni rozważyć szczepienie przeciwko ospie wietrznej.

Leczenie półpaśca

Terapię musi zlecić lekarz. W czasie leczenia rekomendowane jest pozostanie w domu i przestrzeganie zasad higieny, uniemożliwiających rozprzestrzenianie się choroby. Wskazaniem do pozostania w domu jest również ogólne złe samopoczucie.

Specjalista ordynuje najczęściej leki przeciwbólowe i przeciwwirusowe, których zadaniem jest łagodzenie objawów i zwalczanie przyczyny choroby. Ważne, by leki zostały podane jak najszybciej po wystąpieniu objawów. To znacznie zwiększa ich skuteczność.

Nie należy samodzielnie podejmować żadnych decyzji dotyczących leczenia półpaśca. Każde niepokojące objawy należy zgłaszać i konsultować z lekarzem prowadzącym postępowanie lecznicze.

Podejrzewasz półpasiec? Umów się na wizytę u internisty >> Konsultacja u internisty

Stosując się do zaleceń lekarza, po dwóch lub trzech tygodniach, pacjent powinien powrócić do pełni zdrowia, a choroba powinna minąć.

Może się jednak zdarzyć, że mimo wygojenia wysypki, ból nadal się utrzymuje. Jest to tak zwana neuralgia popółpaścowa. Dotyczy ona szczególnie osób starszych i może trwać kilka miesięcy. W skrajnych przypadkach dolegliwości bólowe utrzymują się przez lata.

Dostrzeżenie u siebie takich objawów powinno skłonić do kolejnej wizyty u lekarza, który zadecyduje o konieczności włączenia dodatkowej diagnostyki lub leczenia.

Jak zapobiegać półpaścowi?

Zapobieganie półpaścowi nie jest łatwe, z uwagi na sposób jego rozprzestrzeniania, czyli drogę kropelkową. Można jednak skorzystać z dostępnych szczepionek, które budują odporność. W celu uzyskania odporności należy przyjąć dwie dawki szczepionki. Pierwszą można podać najwcześniej w 9. miesiącu życia dziecka, drugą po upływie co najmniej 6 tygodni.

Jeżeli osoba nie została zaszczepiona w dzieciństwie, powinna to zrobić również w wieku dorosłym. Chociażby dlatego, że ospa u osób starszych może mieć znacznie bardziej powikłany przebieg. 

Sprawdź szczepienie przeciwko półpaścowi dla dorosłych >> Szczepienie przeciwko połpaścowi

Jakie są powikłania półpaśca?

Zasadniczo półpasiec powinien minąć bez pozostawienia po sobie śladu, w wyjątkowych przypadkach mogą pozostać np. ślady po krostkach w postaci blizn lub przebarwień. Jeżeli pacjent jest w złym stanie ogólnym może dość do rozwoju szeregu powikłań, takich jak:

• nadkażenie skóry,
• rozwinięcie ocznej postaci półpaśca,
• upośledzenie słuchu,
• zapalenie opon mózgowo rdzeniowych,
• zapalenie mózgu,
• porażenie nerwów twarzy,
• zajęcie organów wewnętrznych.

Powikłaniom półpaśca można zapobiec poprzez szczepienie przeciwko ospie (jeśli pacjent dotychczas jej nie przechorował) oraz rzetelne stosowanie się do wskazań i zaleceń lekarskich, a w skrajnych przypadkach leczenie chorych w szpitalu, pod ciągłym nadzorem personelu medycznego.

Przyczyną zachorowania na półpaśca jest oczywiście wspomniany wirus herpesvirus varicella zoster.

Jednakże może on być obecny w naszym organizmie przez wiele lat i pozostać w stanie uśpienia. Dopiero szczególne okoliczności powodują, że nagle się on uaktywnia, dając objawy chorobowe.

Na zachorowanie narażone są szczególnie osoby po 50. roku życia, i osoby, które z powodu leczenia (np. chemioterapii) mają osłabiony układ immunologiczny.

Bardzo ważne jest również to, by chory, już po przejściu choroby, stopniowo wracał do swojej normalnej aktywności.

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Podsumowując, półpasiec jest chorobą zakaźną. Stanowi szczególne zagrożenie dla osób dorosłych, u których odporność jest znacznie obniżona. Dzieci również są na nią narażone, jednakże przy szybko podjętym działaniu mogą przejść ją bez poważniejszych komplikacji.

Choroba trwa około czterech tygodni. Niezwykle istotne jest szybkie wdrożenie leczenia, ponieważ powoduje złagodzenie przebiegu choroby i zmniejszenie ryzyka rozwoju powikłań. Nie wolno jej lekceważyć, ponieważ powikłania mogą być znacznie poważniejsze niż sam półpasiec.