Testy alergiczne – kiedy wykonać test na alergię?

Katar, łzawienie oczu, wysypka, duszność i ból brzucha to najczęstsze objawy alergii. Oszacowano, że może nas uczulać kilkadziesiąt tysięcy alergenów. By potwierdzić, jaki czynnik wywołuje objawy choroby i wdrożyć precyzyjne leczenie, wykonuje się testy alergiczne. Przeczytaj, czym są testy na alergie oraz dlaczego, kiedy i jak się je robi.

Alergia to niewłaściwa reakcja obronna organizmu na czynnik zwany alergenem. Alergen to nieszkodliwa dla zdrowych osób substancja, którą układ odpornościowy alergika błędnie uznaje za wroga. W konsekwencji u osoby uczulonej pojawiają się objawy chorobowe.

Zanim jednak wystąpią objawy alergii, w organizmie dochodzi do reakcji, w którą zaangażowanych jest wiele komórek układu odpornościowego i produkowanych przez nie związków. Konsekwencją tego procesu jest wytworzenie przeciwciał – immunoglobulin E (IgE).

Skłonność do produkcji IgE ma podłoże genetyczne. Taką genetycznie uwarunkowaną reakcję na alergeny, w wyniku której dochodzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE nazywamy atopią.

Alergia czy nietolerancja?

W tym miejscu warto wyjaśnić, czym alergia różni się od nietolerancji, zwłaszcza, że te pojęcia są często mylone. Co prawda objawy obu schorzeń mogą być podobne, jednak mechanizm prowadzący do ich wystąpienia jest inny.

Alergia wynika z nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. A nietolerancja? Organizm nie toleruje jakiegoś pokarmu czy składnika, bo nie jest w stanie go strawić lub wchłonąć. Powodem tego jest niewystarczająca ilość (bądź brak) w organizmie substancji, która w tym pomaga. Przykładem może tu być nietolerancja laktozy (zawartej w mleku), która wynika z niedoboru enzymu laktazy.

Objawy alergii

Najczęstsze objawy alergii to:

• katar,
• kichanie,
• łzawienie oczu,
• swędzenie nosa, oczu czy skóry,
• pokrzywka,
• kaszel,
• duszność,
• świszczący oddech,
• biegunka,
• ból brzucha.

Objawy te mogą pojawiać się zarówno sezonowo (np. wiosną, w przypadku alergii na pyłek traw), jak i całorocznie (np. w związku z alergią na roztocze kurzu domowego).

Zdarza się, że objawy alergii są mylone z tymi występującymi w przebiegu innych chorób. Czy coś je wyróżnia? Tak! Pojawiają się po kontakcie z alergenem.

Na co można mieć alergię?

Do kontaktu z poszczególnymi alergenami dochodzi w różny sposób. Z tego względu dzieli się je na różne kategorie.

• Alergeny wziewne - znajdują się w powietrzu. Dostają się do organizmu głównie drogami oddechowymi. Są to np. alergeny pyłku traw, zbóż, drzew i chwastów, zwierząt domowych, roztoczy kurzu domowego czy grzybów pleśniowych.
• Alergeny kontaktowe - powodują wyprysk na skórze (często w postaci pokrzywki). Alergia skórna może pojawić się np. po kontakcie skóry z metalami – niklem, chromem, kobaltem, oraz konserwantami czy substancjami zapachowymi.
• Alergeny pokarmowe - reakcja na ten typ alergenów występuje po ich zjedzeniu (może to być nawet śladowa ilość). Alergie pokarmowe najczęściej wywoływane są przez mleko, pszenicę, jajka, ryby, skorupiaki i inne owoce morza, soję, orzeszki ziemne oraz inne orzechy. Jest to tzw. wielka ósemka alergenów pokarmowych.
• Jady owadów - w naszym kraju najczęściej i najpoważniej alergizują jady owadów błonkoskrzydłych – pszczół, os, szerszeni i trzmieli.
• Leki - np. penicyliny.

Sprawdź listę testów alergicznych >>

Diagnostyka alergii

Alergenów jest mnóstwo i cały czas pojawiają się nowe. Jak zatem sprawdzić, na co mamy uczulenie? By to zdiagnozować, należy najpierw udać się do lekarza pierwszego kontaktu – pediatry, internisty lub lekarza rodzinnego, który w razie potrzeby skieruje nas do specjalisty.

Alergolog zazwyczaj zaczyna rozpoznanie od szczegółowego wywiadu i - jeśli w danej chwili występują - obserwacji objawów. Podczas rozmowy lekarz może zadać m.in. pytania o występowanie alergii w rodzinie pacjenta (choroba jest dziedziczna) oraz o okoliczności pojawiania się symptomów. W dalszej kolejności, w celu potwierdzenia wstępnego rozpoznania, może zlecić przeprowadzenie badań dodatkowych, w tym testów alergicznych.

Czym jest test na alergię?

Testy alergiczne przeprowadza się, by potwierdzić wstępną diagnozę i wdrożyć leczenie skierowane przeciwko konkretnym alergenom.

Testy alergiczne polegają na badaniu reakcji organizmu na kontakt z małymi ilościami alergenów lub pobraniu krwi i zbadaniu jej w laboratorium.

Rodzaje testów alergicznych

Wyróżniamy następujące rodzaje testów alergicznych:

• Testy skórne - są najczęściej wykonywanymi testami na alergie. Służą diagnostyce tych rodzajów alergii, w których reakcja organizmu jest natychmiastowa. Stosowane są, by potwierdzić uczulenie na alergeny wziewne, niektóre leki oraz w podejrzeniu atopowego zapalenia skóry i alergii pokarmowych. Testy te dzieli się na testy punktowe i testy śródskórne – różnica polega na sposobie podania alergenów.
• Testy naskórkowe płatkowe - służą rozpoznaniu alergii skórnej (kontaktowej), czyli takiej, której objawem jest wyprysk pojawiający się po kontakcie skóry z alergenem.
• Testy z krwi - badania krwi pozwalają określić miano swoistych (specyficznych) przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom. Przeprowadza się je alternatywnie dla testów skórnych lub dodatkowo. Znajdują zastosowanie zwłaszcza u dzieci (z uwagi na brak możliwości współpracy z małym pacjentem przy wykonywaniu testu skórnego) oraz u osób przyjmujących na stałe leki, które mogłyby wpłynąć na wynik testów skórnych lub prowokacji.
• Prowokacje (ekspozycje) alergenowe - testy mające na celu zbadanie reakcji konkretnego narządu na alergen. W przypadku alergii wziewnych prowokacje przeprowadza się w skomplikowanych przypadkach, np. u osób uczulonych na wiele różnych rodzajów alergenów. Z prowokacją alergenem możemy mieć do czynienia także przy podejrzeniu alergii pokarmowej. W wypadku testów pokarmowych najpierw zaleca się odstawienie potencjalnie uczulającego produktu, a następnie sprawdza się reakcję na ponowne wprowadzenie go do jadłospisu.