Alergia kontaktowa (skórna) - przyczyny, objawy i leczenie

Alergie to problem, z którym zmaga się coraz więcej osób. W zależności od rodzaju alergenu wyróżnia się alergie pokarmowe, oddechowe (wziewne), kontaktowe. Czym jest alergia kontaktowa? Jaki mechanizm ją wywołuje i jakie mogą pojawić się objawy?

Czym jest alergia kontaktowa? 

Alergia kontaktowa jest niewłaściwą reakcją układu immunologicznego na kontakt z alergenem, czyli substancją, znajdującą się w otoczeniu, która u osoby zdrowej nie powoduje żadnych reakcji organizmu. Mechanizm działania alergii polega na tym, że układ immunologiczny niewłaściwie rozpoznaje pewne substancje, jako potencjalnie niebezpieczne. Aby uchronić organizm przed zagrożeniem, zaczyna produkować białka, mające na celu eliminację zagrożenia, powodując wystąpienie swoistej reakcji alergicznej. W przypadku alergii związanej z bezpośrednim kontaktem z określonymi substancjami chemicznymi lub drażniącymi jest to miejscowa skórna reakcja nadwrażliwości w postaci wyprysku alergicznego, czyli kontaktowego zapalenia skóry u uczulonych na nie osób. 

Wyprysk kontaktowy (kontaktowe zapalenie skóry) o podłożu alergicznym to reakcja o charakterze opóźnionym, co znaczy, że symptomy pojawiają się po pewnym czasie od kontaktu z alergenem, np. po upływie kilku godzin, a czasem nawet kilku dni.  

Objawy alergii kontaktowej

Alergia kontaktowa wywołuje u pacjenta wiele charakterystycznych objawów. Jednym z najbardziej typowych jest bardzo intensywny świąd skóry, która staje się zaczerwieniona. Na powierzchni skóry mogą pojawić się grudki lub pęcherzyki, a zmiany te powstają zazwyczaj w miejscu, które narażone było na działanie alergenu. Zdarza się jednak, że reakcja jest na tyle silna, że obejmuje dużą powierzchnię ciała.
Objawy charakterystyczne dla alergii kontaktowej to:

• zaczerwienienie skóry, najczęściej w miejscu kontaktu,
• uporczywe swędzenie,
• zmiany skórne w postaci grudek, krost, pęcherzyków.

Skóra często staje się bardzo sucha, może się łuszczyć, a także pękać powodując powstanie mikrourazów. Narażenie na działanie alergenów i rozwój alergii przewlekłej powodować może zgrubienia skóry.

Przyczyny alergii kontaktowej

Wiele substancji może powodować wyprysk kontaktowy o podłożu alergicznym, np.:

• leki;
• substancje zapachowe obecne w kosmetykach czy perfumach;
• metale znajdujące się w biżuterii lub barwniki w odzieży;
• pokarmy czy przyprawy np. u osób przygotowujących żywność, rośliny (np. sumak).

Spośród metali uczula głównie nikiel, znajdujący się nie tylko w biżuterii, lecz także w elementach odzieży, takich jak zamki czy guziki. Nikiel znajduje się również w oprawkach okularowych. Często problemy wywoływane są również przez chrom oraz kobalt.

Obserwuje się również nadwrażliwość m.in. na formaldehyd, który znaleźć można w lakierach do paznokci, odzieży czy wybranych tworzywach sztucznych.

Dużym zagrożeniem dla osób z alergią mogą też być niektóre kosmetyki, w tym perfumy, kremy zawierające olejki eteryczne czy konserwanty. Uczulać mogą również leki, zarówno substancje czynne (neomycyna czy benzokaina), jak i konserwanty stanowiące podłoże leków (maści, kremów) stosowanych miejscowo.

Osoby pracujące w zawodach medycznych czy kosmetyczki, które używają jednorazowych rękawiczek, często obserwują u siebie uczulenie na lateks.

Alergia skórna - jakie badania wykonać?

Diagnostyka alergii kontaktowej nie zawsze jest prosta, ze względu na fakt, że objawy mogą wystąpić z opóźnieniem. Wytypowanie czynnika bywa zatem mocno utrudnione. Lekarz, ustalając przyczyny zmian skórnych, przeprowadza szczegółowy wywiad oraz zleca testy alergiczne. Na (niezmienionej) skórze pleców umieszczane są niewielkich rozmiarów krążki z bibułą, nasączonej określonymi substancjami, które mogą wywołać alergię. Testy zakładane są na 48 godzin. Po upływie tego czasu usuwa się krążki i dokonuje się pierwszego odczytu (czy na skórze pojawiły się grudki, pęcherzyki lub zaczerwienienie), a po 72. godz. od nałożenia - kolejny odczyt.

Sprawdź >> Testy alergiczne – kiedy zrobić testy alergiczne?

Leczenie alergii kontaktowej

Diagnostyką i leczeniem alergii zajmuje się co do zasady lekarz alergolog. Jednakże w przypadku alergii kontaktowej, ze względu na fakt, że objawy występują w obrębie skóry, konieczna może być pomoc dermatologa.

Jak wygląda alergia kontaktowa u dzieci?

Alergie kontaktowe to nie tylko problem pacjentów dorosłych. Choroba dotyczyć może również dzieci. W przypadku najmłodszych objawia się ona najczęściej zaczerwienieniem skóry lub pokrzywką. Pojawiać się mogą również drobne pęcherzyki. Maluch może intensywnie się drapać, uszkadzając naskórek oraz pęcherzyki, co prowadzić może do nadkażeń skóry.