Badania na prostatę

Czym jest prostata?

Prostata, znana również jako gruczoł krokowy lub stercz jest istotnym elementem męskiego układu moczowo-płciowego. Gruczoł ten umiejscowiony jest w miednicy mniejszej, tuż pod pęcherzem moczowym, otaczając cewkę moczową. Jego główną funkcją jest produkcja płynu, który stanowi znaczącą część nasienia.

Wydzielina prostaty odgrywa kluczową rolę w procesie rozrodu, zapewniając plemnikom odpowiednie środowisko do przeżycia i transportu. Płyn ten, stanowiący do ok. 30% objętości nasienia, ma charakterystyczny białawy odcień i zapach. Zawiera on enzymy ułatwiające plemnikom przejście przez szyjkę macicy oraz substancje zwiększające ich ruchliwość i przeżywalność.

Jakie są choroby prostaty?

Główne choroby prostaty to:

• Przerost prostaty - jest to najczęstsza choroba, dotykająca wielu mężczyzn po 50. roku życia. Charakteryzuje się powiększeniem gruczołu, co może powodować problemy z oddawaniem moczu.
• Zapalenie prostaty - może mieć charakter ostry lub przewlekły.
• Rak prostaty - jest to drugi najczęściej występujący nowotwór złośliwy u mężczyzn w Polsce. Rozwija się powoli i w początkowym stadium może nie dawać objawów.

Jakie badania na prostatę?

Do badań stosowanych w diagnostyce chorób prostaty należą:

• Badanie per rectum (przez odbyt) - jest to podstawowe badanie palpacyjne wykonywane przez urologa, pozwalające ocenić wielkość, konsystencję i kształt prostaty.
• Oznaczenie poziomu PSA (antygenu swoistego dla prostaty) we krwi - to kluczowe badanie przesiewowe wykrywające nieprawidłowości w funkcjonowaniu prostaty, w tym potencjalny rozwój raka. Badanie PSA powinno być wykonywane regularnie u mężczyzn po 50. roku życia, a u osób z grupy podwyższonego ryzyka nawet po 35.-40. roku życia.
• USG prostaty - bezbolesne i bezpieczne badanie obrazowe, pozwalające na dokładną ocenę wielkości i struktury gruczołu krokowego. Może być wykonywane przez powłoki brzuszne lub transrektalnie.
• Biopsja prostaty - wykonywana w przypadku podejrzenia raka prostaty, najczęściej, gdy wyniki PSA lub badania per rectum są niepokojące.

Czy badanie prostaty z krwi wykryje raka?

Badanie prostaty z krwi, a konkretnie oznaczenie stężenia PSA (antygenu swoistego dla prostaty) jest ważnym elementem diagnostyki raka gruczołu krokowego, ale samo w sobie nie jest wystarczające do postawienia jednoznacznej diagnozy. Podwyższony poziom PSA może mieć miejsce również w innych schorzeniach prostaty, takich jak łagodny rozrost czy stany zapalne.

Ile powinno wynosić PSA u zdrowego mężczyzny?

• Mężczyźni w wieku 40.–49. lat: 1,5 ng/ml
• Mężczyźni w wieku 50.–59. lat: 2,5 ng/ml
• Mężczyźni w wieku 60.–69. lat: 4,5 ng/ml
• Mężczyźni w wieku 70.–79. lat: 7,5 ng/ml

Jak wygląda badanie prostaty per rectum?

Badanie per rectum, znane również jako badanie przez odbytnicę, jest kluczowym elementem diagnostyki w medycynie, szczególnie w urologii. Cała procedura trwa zazwyczaj kilka minut i jest bezbolesna, choć może być krępująca dla pacjenta. Polega na palpacyjnym badaniu odbytnicy za pomocą palca wskazującego lekarza, który wprowadza go do odbytu pacjenta.

Pacjent najczęściej przyjmuje pozycję leżącą na boku z podkurczonymi nogami, co umożliwia łatwiejszy dostęp do odbytnicy. Alternatywnie, pacjent może być ułożony na plecach z uniesionymi i zgiętymi nogami lub w pozycji kolankowo-łokciowej. Lekarz zakłada jednorazowe rękawiczki i stosuje żel, aby zminimalizować dyskomfort pacjenta.

Następnie lekarz delikatnie wprowadza palec do odbytnicy, wykonując ruchy obrotowe wzdłuż jej ścian. Podczas badania ocenia się napięcie zwieraczy, obecność guzków, polipów oraz prostatę.

Kiedy mężczyzna powinien wykonać badania prostaty?

Zaleca się, aby mężczyźni zaczęli wykonywać badanie PSA (antygenu swoistego dla prostaty) od 40. roku życia, szczególnie jeśli w rodzinie występowały przypadki raka prostaty. Po 50. roku życia badanie to powinno być przeprowadzane regularnie u każdego mężczyzny, raz w roku.

Badania te należy również wykonać, gdy pojawiają się objawy sugerujące problemy z prostatą, takie jak:

• częste oddawanie moczu, szczególnie w nocy;
• ból lub pieczenie podczas oddawania moczu;
• trudności w rozpoczęciu mikcji lub osłabiony strumień moczu;
• nietrzymanie moczu lub uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.