Badania hormonalne – pakiet z konsultacją lekarską

Pakiet badania hormonalne dedykowany jest kobietom w celu oceny gospodarki hormonalnej w szerokim znaczeniu. Pakiet można wykonać profilaktycznie lub diagnostycznie przy występowaniu objawów. Jest to ważne, ponieważ zaburzenia gospodarki hormonalnej mogą przebiegać z niewielkimi, a często również niecharakterystycznymi objawami.

Objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia hormonalne to min:

• zwiększona nerwowość i drażliwość, stany lękowe o różnym nasileniu, problemy z koncentracją
• uczucie zmęczenia i znużenia w ciągu dnia
• zaburzenia jelitowe: biegunki, zaparcia
• kołatania serca, przyspieszone lub zwolnione tętno
• drżenie dłoni
• obrzęki
• potliwość lub uczucie zimna niezależne od temperatury otoczenia
• spadek lub wzrost masy ciała bez zmiany dotychczasowego sposobu odżywiania
• zaburzenia snu
• problemy ze skórą i włosami (suchość skóry, wypadanie włosów lub nadmierne owłosienie w nietypowych miejscach)
• spadek popędu seksualnego
• zaburzenia cyklu miesiączkowego (skrócenie lub wydłużenie cyklu, krwawienia o zwiększonym lub zmniejszonym nasileniu)
• problemy z płodnością

Do wykonania badań wskazane jest pobranie krwi żylnej, rano – z uwagi na dobowy rytm wydzielania niektórych hormonów, najlepiej na czczo, choć nie jest to warunek konieczny. Bezpośrednio przed badaniem należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Krew na badanie hormonów regulujących cykl miesiączkowy najczęściej pobiera się w 2-3 dniu cyklu. Inne postępowanie zależy od indywidualnych wskazań i należy je ustalać z lekarzem.

W skład pakietu wchodzą następujące badania:

DHEA-s - siarczan dehydroepiandosteronu

Hormon steroidowy wytwarzany przez nadnercza. U kobiet z DHEA powstają androgeny, głównie testosteron. Wskazaniem do wykonania badania jest brak miesiączki, niepłodność, objawy zespołu policystycznych jajników, rozwój cech męskich (hirsutyzm, łysienie typu męskiego, niski głos), uporczywy trądzik  a także przyrost masy ciała.

Estradiol

Najważniejszy estrogen wytwarzany w czasie cyklu miesiączkowego przez jajniki. Oznaczenie poziomu estradiolu wykorzystywane jest do oceny funkcji jajników i monitorowania rozwoju pęcherzyków folikularnych. Wskazaniem do oznaczenia są: zaburzenia cyklu miesiączkowego, zaburzenia okresu pokwitania, kontrola owulacji indukowanej lekami. Wzrost stężenia estradiolu występuje w fazie okołoowulacyjnej, a także  w wywołanej lekami owulacji wielu pęcherzyków. Spadek stężenia obserwuje się w pierwotnej i wtórnej niewydolności jajników

FSH – hormon folitropowy

Hormon polipeptydowy wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej.  U kobiet FSH zapewnia dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i reguluje wydzielanie estrogenów. Stężenie FSH u kobiet zależne jest od dnia cyklu miesiączkowego i zmienia się wraz z wiekiem. Wskazaniem do wykonania badania u kobiet jest zaburzenie miesiączkowania, ocena stanu menopauzy, a także zaburzenia pokwitania.

LH – hormon luteinizujący

Hormon wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej. U kobiet reguluje cykl menstruacyjny,  wzrost i dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach oraz syntezę estrogenów i progesteronu. Najwyższe stężenie LH występuje w połowie cyklu miesiączkowego i prowadzi do jajeczkowania oraz powstawania ciałka żółtego. Wskazania do badania u kobiet to niewydolność jajników, zaburzenia miesiączkowania i dojrzewania, zaburzenia owulacji, zespół policystycznych jajników.

Progesteron

Progesteron należy do hormonów sterydowych. Wytwarzany jest głównie w komórkach ciałka żółtego oraz przez łożysko w trakcie ciąży. Stężenie progesteronu zależy od fazy rozwoju ciałka żółtego. Progesteron odpowiada za przygotowania organizmu kobiety do zagnieżdżenia zapłodnionego jajeczka w macicy, a w trakcie ciąży za hamowanie skurczów mięśni macicy. Wzrost stężenia progesteronu: guzy jajnika, zaśniad groniasty, indukowana hiperstymulacja, wrodzone lub nabyte postacie zespołów nadnerczowo – płciowych, ciąża. Spadek stężenia: zaburzenia owulacji (niewydolność ciałka żółtego, cykle bezowulacyjne), pierwotny i wtórny hipogonadyzm (przewlekły brak owulacji).

Prolaktyna

Prolaktyna jest hormonem syntetyzowanym w komórkach przedniego płata przysadki mózgowej. Wydzielana jest pulsacyjnie w ciągu doby, najwyższe stężenie osiąga w godzinach nocnych. Podwyższone stężenie PRL obserwuje się  także w czasie dużego wysiłku fizycznego, podczas ciąży i w okresie poporodowym. Fizjologicznie jej działanie polega na inicjacji i podtrzymaniu laktacji w okresie poporodowym oraz regulacji funkcji gruczołów rozrodczych u obu płci. Oznaczanie stężenia prolaktyny we krwi wykonywane jest w diagnostyce niepłodności u kobiet i mężczyzn oraz w diagnostyce zaburzeń miesiączkowania u kobiet. Wzrost stężenia PRL występuje w guzach przysadki mózgowej, w pierwotnej niedoczynności tarczycy, w przewlekłej chorobie nerek, po niektórych lekach. Obniżenie stężenia PRL obserwuje się w niedoczynność przysadki.

Testosteron

Testosteron jest hormonem produkowanym u mężczyzn niemal wyłącznie przez komórki Leydiga w jądrach. Testosteron odpowiada za rozwój drugorzędnych cech płciowych u mężczyzn i podtrzymanie czynność prostaty oraz pęcherzyków nasiennych. U kobiet niewielkie ilości testosteronu wytwarzane są nadnerczach i jajnikach i w warunkach fizjologicznych jego rola jest niewielka. Wskazaniem do oznaczenia tego hormonu u kobiet są objawy wirylizacji (wtórne wytworzenie męskich cech płciowych u kobiet), hirsutyzm (nadmierne owłosienie typu męskiego), zespół wielotorbielowatości jajników (PCO), a także przewlekły brak owulacji.

SHBG

Globulina wiążąca hormony płciowe (SHBG) jest białkiem transportującym dla testosteronu i estradiolu. Jest wytwarzana jest głównie przez wątrobę. Obniżony poziom SHBG często można zaobserwować w przypadkach niedoczynności tarczycy, zespole jajników policystycznych, otyłości, w przypadku hirsutyzmu lub łysienia typu męskiego u kobiet.

Wskazaniem do wykonania badania jest u mężczyzn obniżone libido, zaburzenie erekcji i niepłodność. U kobiet zespół policystycznych jajników, zaburzenia miesiączkowania, trądzik, niepłodność związane z nadmierną produkcją testosteronu. Badanie należy także wykonać u pacjentów z otyłością, chorobami tarczycy, marskością wątroby.

TSH – tyreotropina

TSH produkowany jest w komórkach przedniego płata przysadki móżgowej. TSH reguluje wytwarzanie hormonów tarczycy a jego stężenie odzwierciedla aktualny stan metaboliczny tarczycy. U osób z prawidłową czynnością przysadki mózgowej podwyższenie stężenia TSH oznacza niedobór obwodowych hormonów tarczycy, natomiast obniżenie TSH świadczy o ich nadmiarze. TSH może być obniżone także w I trymestrze ciąży. Badanie ma duże znaczenie w diagnozowaniu chorób tarczycy oraz w monitorowaniu ich leczenia.