Hipoglikemia – co to jest, objawy, badania

Hipoglikemia (inaczej niedocukrzenie) to spadek stężenia glukozy (niski poziom cukru) we krwi poniżej 70 mg na decylitr. Do hipoglikemii najczęściej dochodzi u chorych na cukrzycę stosujących insulinę lub niektóre doustne leki przeciwcukrzycowe.

Co trzeba wiedzieć o hipoglikemii?

Hipoglikemia jest stanem zagrażającym zdrowiu i życiu. W razie wystąpienia objawów hipoglikemii konieczna jest reakcja chorego. Pozwala ona zapobiec ciężkiemu niedocukrzeniu (wymagającemu pomocy innej osoby w przywróceniu bezpiecznych wartości glikemii) i utracie przytomności.

Hipoglikemia, a stężenie glukozy

Glukoza odgrywa kluczową w zachowaniu metabolicznej homeostazy organizmu. Przedostaje się do układu krążenia z dwóch źródeł: przewodu pokarmowego oraz z wątroby i nerek. Stężenie glukozy w organizmie zależy od jej wchłaniania w jelitach, produkcji w wątrobie i nerkach, a także od tempa jej zużywania przez tkanki.

Za równowagę między zużyciem glukozy, a jej produkcją odpowiada głównie trzustka.

Produkowane przez nią hormony insulina i glukagon regulują stężenie glukozy w zależności od przyjmowanych pokarmów i aktualnego zapotrzebowania energetycznego organizmu.

Objawy hipoglikemii

Hipoglikemia jest zespołem objawów związanych z obniżeniem poziomu cukru we krwi, ustępującym po podaniu glukozy. Pierwsze objawy niedocukrzenia zależą również od cech osobniczych – u niektórych chorych objawy pojawią się zanim jeszcze poziom glukozy (cukru we krwi) spadnie poniżej 70 mg/dl, a u innych dopiero znacząco poniżej tego poziomu.

Hipoglikemię dzieli się na lekką, gdy chory sam może podjąć działania mające na celu wyrównanie stężenia glukozy we krwi oraz ciężką, gdy wymaga pomocy innej osoby w celu podania węglowodanów lub wykonania innych niezbędnych czynności.

Stany hipoglikemiczne, jeśli nie są ciężkie, mogą ujść uwadze pacjenta (tzw. hipoglikemia bezobjawowa). Często dzieje się tak na skutek występowania neuropatii autonomicznej, która nierzadko występuje u chorych z długotrwałą, nieprawidłowo leczoną cukrzycą typu 2. Nawet lekka hipoglikemia może jednak nieść za sobą zagrożenie uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, zaburzeń rytmu serca oraz innych problemów zdrowotnych, dlatego w cukrzycy istotne jest regularne kontrolowanie poziomu cukru we krwi.

Hipoglikemia jest najczęstszym ostrym powikłaniem cukrzycy typu 1 i 2.

Objawy niedocukrzenia

Objawy niedocukrzenia to m.in.:

• kołatanie serca;
• nadmierna potliwość;
• osłabienie;
• niezborność ruchów;
• blada skóra;
• drażliwość, nerwowość;
• niepokój;
• drżenie rąk;
• poszerzenie źrenic;
• umiarkowany wzrost ciśnienia tętniczego;
• wilczy głód;
• mrowienie wokół ust.

Przy głębszym niedocukrzeniu mogą wystąpić symptomy, takie jak np.:

• zaburzenia koncentracji;
• zaburzenia świadomości
• zaburzenia równowagi;
• zawroty głowy
• zaburzenia widzenia;
• splątanie;
• drgawki;
• utrata przytomności.

U niektórych chorych objawy mogą nie występować równolegle ze spadkiem stężenia glukozy we krwi, gdyż ciężkość hipoglikemii zależy nie tylko od stężenia cukru we krwi, lecz także od tempa jego spadania.

Powikłania hipoglikemii

Hipoglikemia potencjalnie zagraża życiu. Najczęstszym jej powikłaniem jest zaburzenie rytmu serca, dlatego nawet lekkie niedocukrzenie stanowi niebezpieczeństwo dla osób chorujących na serce. Stwierdzono również, że zarówno u chorujących na cukrzycę, jak i u osób zdrowych, w czasie ostrej hipoglikemii dochodzi do reakcji prozapalnych i prozakrzepowych. Ciężka hipoglikemia niesie za sobą ryzyko śpiączki i śmierci. Ścisła kontrola glikemii pozwala na uniknięcie powikłań wynikających z hipoglikemii, zarówno w cukrzycy typu 1, jak i typu 2.

Hipoglikemia – przyczyny

Hipoglikemia najczęściej występuje u chorych na cukrzycę leczonych insuliną lub niektórymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (jest to działanie niepożądane tych preparatów). Rzadziej niedocukrzenie powodują inne leki czy schorzenia. Do przyczyn hipoglikemii zalicza się:

• u osób stosujących insulinę: powodem pojawienia się hipoglikemii może być m.in. niespożycie posiłku po wstrzyknięciu insuliny, zbyt mała kaloryczność spożytego posiłku, zbyt duża przerwa między wstrzyknięciem insuliny, a posiłkiem lub wstrzyknięcie zbyt dużej dawki insuliny; nierzadko hipoglikemia występuje po intensywnym, nieplanowanym wysiłku fizycznym lub po wypiciu alkoholu;
• u osób bez cukrzycy: niedocukrzenie może być spowodowane intensywnym piciem alkoholu bez jedzenia, niektórymi chorobami wątroby lub nerek, zaburzeniami odżywiania, nadprodukcją insuliny (związaną np. z rozwojem nowotworu), niedoborami hormonalnymi czy stosowaniem wybranych leków; czasami objawy hipoglikemii pojawiają się po posiłkach bogatych w cukier, mówimy wtedy o hipoglikemii reaktywnej lub poposiłkowej.

Co to jest hipoglikemia reaktywna?

Hipoglikemia reaktywna wystepuje u osób niechorujących na cukrzycę, pojawia się do 5 godzin po spożyciu posiłku, często bogatym w węglowodany. Po posiłku insulina powinna obniżyć glikemię (wskaźnik określający stężenie glukozy we krwi) do wartości optymalnej, jednak w przypadku nadmiaru insuliny może dojść do spadku stężenia glukozy we krwi. Nadmierna produkcja insuliny po spożytym posiłku może wskazywać na insulinooporność, czyli brak reakcji komórek obwodowych na insulinę.

Hipoglikemia – badania diagnostyczne

Badanie glukozy | Badanie glukozy na czczo we krwi żylnej.

Badanie na cukrzycę | Pakiet "Cukrzyca" czyli badanie poziomu cukru we krwi. W pakiecie morfologia oraz badanie moczu.

Glikemia przygodna | Pomiary stężenia glukozy.

Badanie insuliny | Badanie krwi polegające na oznaczeniu poziomu insuliny.

W razie pojawienia się objawów hipoglikemii chory z cukrzycą powinien (jeśli to możliwe) oznaczyć stężenie glukozy we krwi za pomocą glukometru. Wynik poniżej 55 mg/dl potwierdza, że doszło do niedocukrzenia. Konieczne jest wtedy wdrożenie postępowania opisanego poniżej. Nawracanie epizodów hipoglikemii u osoby bez cukrzycy wymaga konsultacji lekarskiej, przeprowadzenia diagnostyki i rozpoczęcia adekwatnego leczenia.

Hipoglikemia – postępowanie

Niski poziom cukru wymaga reakcji chorego. By zapobiec ciężkiej hipoglikemii i utracie przytomności, należy spożyć węglowodany proste zawierające 10-20 g glukozy (np. kostę cukru). Taka ilość obecna jest m.in. w połowie szklanki soku owocowego, osłodzonej herbaty lub coli. Można sięgnąć też po cukier płynny w saszetkach czy tabletki z glukozą, które są dostępne w aptekach. Wzrost stężenia glukozy powinien nastąpić po ok. 10-20 minutach. Aby nie doszło do nawrotu hipoglikemii, należy zjeść dodatkowo węglowodany złożone, np. kromkę chleba z chudym białym serem lub wędliną.

Hipoglikemia w ciąży

Specjaliści przypominają, że ciąża jest czynnikiem sprzyjającym pojawieniu się cukrzycy. W okresie ciąży może wystąpić zarówno typowa cukrzyca ciążowa (taka, która po raz pierwszy ujawniła się w trakcie ciąży), jak i inne rodzaje choroby. Część przyszłych matek wymaga leczenia insuliną i może być zagrożona hipoglikemią. Warto przypomnieć, że w ciąży hipoglikemia zwiększa ryzyko tzw. makrosomii płodu, czyli urodzenia dziecka zbyt dużego do wieku płodowego. Może to prowadzić do powikłań porodowych. Skutkiem nieleczonej cukrzycy ciążowej bywają też niedocukrzenia u noworodka po porodzie. Trzeba pamiętać, że cukrzyca ciążowa często nie daje objawów. Dlatego kontrola stężenia glukozy we krwi podczas ciąży jest szczególnie ważna.

Dowiedz się więcej:

"Cukrzyca – objawy, leczenie, powikłania cukrzycy"
https://www.medistore.com.pl/zdrowie/cukrzyca

"Cukrzyca objawy - jakie są symptomy i rodzaje cukrzycy?"
https://www.medistore.com.pl/zdrowie/cukrzyca-objawy

"Poziom cukru - czyli najważniejsze informacje o cukrzycy"
https://www.medistore.com.pl/zdrowie/poziom-cukru