Kreatynina norma - niski i wysoki poziom kreatyniny we krwi i moczu

Kreatynina to związek chemiczny powstający w trakcie przemian metabolicznych zachodzących przede wszystkim w mięśniach szkieletowych. W organizmie człowieka powstaje w procesie rozpadu kreatyny będącej nośnikiem energii w mięśniach człowieka. Jest ona poddawana filtracji w nerkach, a następnie wydalana wraz z moczem.

Spis treści: 

1. Przygotowanie do badania
2. Po co bada się kreatyninę?
3. Normy w kreatyninie
4. Wysoki poziom
5. Obniżony poziom

Przygotowanie do badania kreatyniny

W celu określenia stężenia kreatyniny we krwi człowieka pobierana jest próbka krwi żylnej, zazwyczaj z żyły łokciowej. Dopuszcza się również badanie poziomu kreatyniny na podstawie próbki moczu. Do badania należy się odpowiednio przygotować. Przede wszystkim należy być na czczo, co oznacza, że pacjent nie powinien jeść od 8 do 12 godzin przed planowanym badaniem.

Sposób przygotowania obejmuje również dzień poprzedzający badanie, kiedy powinno się zrezygnować z tłustych i obfitych posiłków, a także powstrzymać od spożywania alkoholu. Przygotowanie obejmuje także unikanie intensywnego wysiłku fizycznego dzień przed pobraniem krwi. Jest to o tyle istotne, że kreatynina powstaje właśnie w mięśniach, a intensywna aktywność fizyczna mogłaby negatywnie wpłynąć na wynik.

Po co bada się poziom kreatyniny

Na podstawie stężenie kreatyniny można ocenić stan nerek pacjenta i wychwycić problemy w bardzo wczesnym ich stadium, gdy nie występują jeszcze żadne inne niepokojące objawy.

Badanie kreatyniny zleca się także u pacjentów:

• u których podejrzewa się uszkodzenie nerek wynikające z działania niektórych leków bądź toksyn, 
• po przeszczepie nerki, 
• przed zabiegami chirurgicznymi i operacjami, 
• przed niektórymi badaniami diagnostycznymi, jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Normy w kreatyninie

Wartości preferencyjne kreatyniny w surowicy krwi określane są dla trzech grup pacjentów: 

1. U mężczyzn przyjmuje się, że stężenie kreatyniny powinno mieścić się w przedziale 62–106 µmol/l. 
2. U kobiet, wartości te są nieco niższe i powinny zawierać się w przedziale 44–80 µmol/l. 
3. Dużo niższe wartości przyjmowane są w przypadku dzieci, które nie ukończyły jeszcze piątego roku życia, wówczas przedział prawidłowego stężenia zawiera się między wartościami 21–36 µmol/l/. 

Średnio przyjmuje się dla osób dorosłych wartości w zakresie: 53–115 µmol/l (0,6–1,3 mg/dl).

W przypadku badania, które przeprowadzone zostało na próbce moczu, norma kreatyniny przyjęta dla kobiet wynosi 0,74–1,57 g/dobę lub 7–14 mmol/dobę, a dla mężczyzn 1,04–2,35 g/dobę lub 9–21 mmol/dobę.

Wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, z powodu np. rodzaju aparatury lub użytej metody.

U niektórych pacjentów obserwuje się jednak zaburzenia, polegające na obniżonej bądź podwyższonej kreatyninie. Jakie są przyczyny takiego stanu?

Wysoki poziom kreatyniny

Wysoka norma kreatyniny może być spowodowana zaburzeniami w obrębie pracy nerek. U pacjentów, u których doszło do przekroczenia górnej granicy normy, diagnozowano później m.in. ostrą niewydolność nerek czy kwasicę ketonową. Zbyt wysokie stężenie może być też spowodowane tym, że pacjent niewłaściwie przygotował się do badania, w szczególności w dniu poprzedzającym – nie zaniechał intensywnego wysiłku fizycznego.

Obniżony poziom kreatyniny

Zbyt niskie stężenie kreatyniny we krwi spowodowane jest zazwyczaj: zanikiem mięśni bądź zbyt niską masą mięśniową niedożywieniem, dietą bezmięsną. Obniżone stężenie kreatyniny pojawia się również u pacjentów, którzy przyjmują leki z grupy sterydów (najczęściej leki przeciwzapalne) lub leków moczopędnych.

Dlatego też w przypadku obniżonego stężenia konieczna jest interpretacja wyniku, uwzględniająca indywidualny stan pacjenta. Lekarz bierze pod uwagę wówczas informacje dotyczące chorób przewlekłych oraz przyjmowanych w związku z nimi leków i na tej podstawie weryfikuje prawidłowość wyniku badania.