OB, odczyn Biernackiego – wyniki, normy, czym jest OB

Badanie OB wykonuje się głównie w celu rozpoznania, czy w organizmie jest stan zapalny. Polega na sprawdzeniu tempa opadania krwinek czerwonych w próbówce i pomaga diagnozować różne choroby, w tym zakaźne. To, czy występuje zbyt duże, czy za niskie OB, zależy od norm, które są zróżnicowane pod kątem płci oraz wieku pacjenta.

OB jest badaniem często zlecanym przez lekarzy. Odczyn Biernackiego pozwala ocenić tempo opadu krwinek czerwonych w czasie jednej godziny od momentu pobrania próbki krwi od pacjenta. Co to za badanie? Jakie są normy OB i co wpływa na wyniki? Tego dowiesz się z naszego artykułu.

Co to jest badanie OB? Co oznacza odczyn Biernackiego?

Badanie OB jest dość popularne, szczególnie ze względu na fakt, że jest proste, tanie i łatwo dostępne. Do jego wykonania wystarcza pobranie niewielkiej ilości krwi. Ma jednak pewną wadę – jest mało precyzyjne.

Aby stwierdzić, czy jest podwyższone, czy obniżone OB, od pacjenta pobiera się krew. Trafia ona do probówki, gdzie krwinki czerwone, zwane erytrocytami, na skutek ochłodzenia zlepiają się ze sobą. Proces ten zachodzi dzięki określonym grupom białek, które występują we krwi człowieka. Te specyficzne zlepki erytrocytów opadają na dno probówki.

Białka, które uczestniczą w łączeniu się (zlepianiu) erytrocytów, to np. fibrynogen, immunoglobuliny, a także inne białka ostrej fazy. Jednocześnie, we krwi znajdują się również albuminy, białka, które odpowiadają za niedopuszczenie do zlepiania erytrocytów.

Wskazania do wykonania badania OB. Co wykrywa OB?

Lekarze zlecają wykonanie badania OB w morfologii krwi w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie, że u pacjenta toczy się stan zapalny, głównie związany z zakażeniami lub chorobami tkanki łącznej. Ponadto odczyn Biernackiego jest także pomocny w monitorowaniu stwierdzonego już stanu zapalnego w organizmie człowieka.

Podwyższone OB występuje w przebiegu wielu chorób, stąd też dokładna diagnostyka przyczyny, powinna zostać wykonana na podstawie bardziej szczegółowych badań.

Nieprawidłowości w tempie opadu OB towarzyszą m.in.:

• chorobom zakaźnym,
• martwicy tkanek,
• nowotworom,
• zakażeniu bakteryjnemu,
• sepsie,
• kolagenozie, w tym RZS,
• innym chorobom autoimmunologicznym.

Czynniki zakłócające wynik badania OB

W przypadku, gdy chce się stwierdzić, jaki jest odczyn Biernackiego (za niski, w normie, za wysoki), trzeba wziąć pod uwagę pewne czynniki. Mogą one zafałszować prawidłowość oraz wiarygodność uzyskanych wyników.

Wśród nich wymienia się:

• miesiączkę,
• ciążę,
• przyjmowanie leków hamujących owulację,
• hiperlipoproteinemię,
• niedokrwistość,
• wpływ niektórych leków przyjmowanych przez pacjentów.

Normy OB. Jaki wynik OB jest niepokojący?

Normy OB są zróżnicowane ze względu na płeć oraz wiek pacjenta. Ponadto zakres preferencyjnych wartości może różnić w zależności od laboratorium. Dlatego też analiza wyników w zakresie tego, czy występuje wysoki, czy niski odczyn Biernackiego, powinna odbywać się z uwzględnieniem wartości referencyjnych podanych przez dane laboratorium. Każde (z wyjątkiem okresu ciąży, połogu, miesiączki oraz wieku do 6 miesięcy) zwiększenie wartości OB wiąże się z występowaniem chorób i wymaga dalszej diagnostyki, natomiast wartość prawidłowa nie wyklucza występowania choroby.

Niskie OB – co oznacza, jakie są przyczyny?

Niskie OB, czyli zbyt wolny opad, zazwyczaj może być spowodowany nadkrwistością, bądź czerwienicą prawdziwą, z którymi wiąże się zwiększona liczba erytrocytów we krwi, bądź niedokrwistością sierpowatą, czyli schorzeniem związanym z nieprawidłową budową krwinek czerwonych lub być wynikiem niedoboru fibrynogenu.

Wysokie OB – co oznacza podwyższone OB?

W przypadku, gdy stwierdza się przyspieszony opad, czyli wysoki poziom OB, można wskazać kilka przyczyn takiego stanu. Bardzo często jest to spowodowane zwiększeniem występowania białek ostrej fazy, które mogą świadczyć o toczącym się w organizmie stanie zapalnym, o ostrym bądź przewlekłym charakterze.

OB wysokie towarzyszy także następującym stanom: urazom oraz zabiegom operacyjnym lub nowotworom. Przyspieszony opad może być również spowodowany mniejszym stężeniem albumin we krwi. Niewystarczające stężenie albuminy świadczyć może o tym, że pacjent cierpi na marskość wątroby lub zespół nerczycowy.

Gdy stwierdzone zostanie podwyższone OB, przyczyny to także zmniejszona liczba erytrocytów, związana z niedokrwistością, a nawet parodontoza czy z pozoru niegroźne infekcje układu oddechowego.

Bardzo wysokie OB może wskazywać na różne choroby. Poza nowotworami są to:

• zespół nerczycowy,
• kolagenoza,
• sepsa,
• szpiczak.

Jak się przygotować do badania OB?

Badanie OB jest proste w realizacji. Do oceny tego, czy występuje OB niskie, czy wysokie, wystarczy niewielka ilość krwi. Jednak, jak do każdego badania laboratoryjnego, również do OB należy się odpowiednio przygotować. W jaki sposób? Przede wszystkim, 2–3 dni przed planowanym badaniem należy powstrzymać się od spożywania alkoholu, ale także ograniczyć kawę oraz herbatę, a 12 godzin przed badaniem należy z nich całkowicie zrezygnować.

Ważne, żeby również w miarę możliwości, postarać się ograniczyć stres. Badanie wykonywane jest na czczo, co oznacza, że pomiędzy ostatnim posiłkiem a badaniem, należy zachować 12-godzinną przerwę. Aby wyniki ob były jak najbardziej wiarygodne, tuż przed badaniem należy ograniczyć wysiłek fizyczny, a jeżeli był on niezbędny w dotarciu do laboratorium (np. konieczność wejścia po schodach), wówczas należy usiąść i odczekać 10–15 minut.

FAQ

CRP a OB – różnica

CRP, czyli białko c-reaktywne, jest markerem dokładniejszym niż OB w sytuacji, gdy występuje ostry stan zapalny. Z kolei OB wykazuje większą czułość w przypadku przewlekłych chorób zapalnych, na przykład reumatycznych.

Jakie OB przy stanie zapalnym?

Mogą na niego wskazywać wartości powyżej 10 mm/h (u dzieci), 20 mm/h (u mężczyzn) bądź 30 mm/h (u kobiet).

Co mówi odczyn Biernackiego?

Wskazuje, w jakim tempie na dno probówki opadają krwinki czerwone. Pomaga zdiagnozować stan zapalny w organizmie i szereg różnych chorób.

Ile powinno wynosić OB u dorosłego?

15–20 mm/h w przypadku mężczyzny oraz 20–30 mm/h u kobiety.

Odczyn Biernackiego podwyższony – co oznacza?

Może wskazywać na ostry lub przewlekły stan zapalny, a nawet sepsę czy nowotwór.

Jaki wynik OB jest niepokojący?

Wynik rzędu 100 mm/h i więcej to sygnał, że z organizmem może dziać się coś wyjątkowo niedobrego. Jednak każde, nawet niewielkie przekroczenie normy wymaga szczegółowej diagnostyki i leczenia.

Źródła

Lis K. Odczyn Biernackiego wczoraj i dziś. Diagnostyka Laboratoryjna 2012, 48 (2).

Neumeister B., Besenthal I., Bohm B.O. Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny. Edra Urban & Partner, Wrocław 2013.

Polińska B., Matowicka-Karna J., Kemona H. Rola odczynu opadania krwinek czerwonych w diagnostyce różnych stanów klinicznych. Diagnostyka Laboratoryjna 2015, 51 (4).

Wołowiec D. Interpretacja wyników hematologicznych badań laboratoryjnych w praktyce lekarz rodzinnego. Lekarz POZ 2018, 1.