Morfologia krwi - na czym polega?

Morfologia to badanie krwi, które bardzo często zlecają lekarze, aby sprawdzić stan organizmu. Czy morfologię należy wykonywać tylko w przypadku podejrzenia, że dzieje się coś złego, czy raczej powinno to być obligatoryjne badanie, wykonywane regularnie?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Morfologia krwi jest podstawowym badaniem diagnostycznym, często zlecanym przez lekarzy, aby poznać stan zdrowia pacjenta.
• Spożycie alkoholu czy jedzenie obfitych posiłków dzień przed badaniem może wpłynąć na wynik morfologii.
• Wyniki morfologii, mimo często obecnych na wydruku wartości referencyjnych powinien ocenić lekarz zlecający badanie.

Spis treści

1. Morfologia krwi wskazania
2. Morfologia z rozmazem
3. Przygotowanie do morfologii krwi
4. Normy morfologii
5. Wynik morfologii krwi; jak długo czeka się na wyniki badania?
6. Morfologia krwi wyniki

Morfologia krwi wskazania

Wskazań do wykonania badań może być wiele. Wskazań do wykonania badań może być wiele. Częstym wskazaniem jest podejrzenie niedokrwistości, czyli anemii. Jednak coraz częściej morfologia jest zalecana profilaktycznie (bez podejrzenia choroby) – co 2–3 lata.

W morfologii oceniany jest skład krwi, która krąży w organizmie człowieka. Najbardziej istotnymi parametrami podlegającymi ocenie są:

• liczba czerwonych krwinek
• liczba białych krwinek,
• hematokryt (HCT, określający, jaką objętość całej krwi stanowi objętość krwinek czerwonych)
• oraz stężenie hemoglobiny (białka odpowiedzialnego za transport tlenu).

Krew do badania pobierana jest z żyły łokciowej.

Coraz częściej mówi się, że należy regularnie wykonywać podstawowe badania, aby w porę zapobiec groźnym chorobom, wykryć, że coś niepokojącego dzieje się w organizmie. Morfologia to badanie krwi, dzięki któremu lekarz prowadzący uzyskuje informacje na temat ogólnego stanu pacjenta.

Obraz czerwonych krwinek zmienia się w przebiegu różnych chorób i na podstawie wyników morfologii można wnioskować, że w organizmie doszło np. do zakażenia i pojawił się stan zapalny. Jego wyniki są również podstawą do dalszych czynności diagnostycznych.

Nie tylko wstępna diagnoza wymaga przeprowadzania badania morfologicznego. Wskazaniem jest też toczący się w organizmie proces chorobowy, dla którego ważna jest regularna ocena stanu pacjenta, na podstawie której lekarz wnioskuje o postępie bądź regresie choroby.

Morfologia z rozmazem

Rozmaz krwi to szczególny rodzaj badania, który wykonywany jest, gdy w morfologii krwi lekarz stwierdzi nieprawidłowości. Polega na mikroskopowej ocenie krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. Rozmaz jest dokładniejszy niż podstawowa morfologia i różni się od niej możliwością oznaczenia profilu krwinek białych – określeniem procentowego składu każdego rodzaju krwinek białych.

Każdy rodzaj badania morfologii zawiera ocenę trzech rodzajów krwinek.

Rodzaje krwinek

• Krwinki czerwone (erytrocyty, RBC - liczba czerwonych krwinek) - opisywane są przez następujące parametry: liczba erytrocytów, a także wskaźniki czerwonokrwinkowe (MCH średnia zawartość hemoglobiny w krwince, MCHC - średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach, MCV - średnia objętość krwinki czerwone) i RDW (miara zróżnicowania wielkości erytrocytów). Oceniane są m.in. ich wielkość, kształt oraz stężenie hemoglobiny, na podstawie których lekarz diagnozuje np. anemię czy stopień utraty krwi po przebytym krwotoku.
• Krwinki białe (WBC- liczba białych krwinek) - szczegółowej analizie poddaje się: leukocyty całkowite oraz rozmaz z wyszczególnieniem limfocytów, neutrofili, monocytów, eozynofili oraz bazofili. Dokładne wartości tak wielu parametrów pozwalają na postawienie diagnozy w zakresie stanów zapalnych, wstępnie wskazują na problemy z niedoborem odporności czy zaburzeń funkcjonowania szpiku.
• Płytki krwi (PLT) oraz ich funkcje są oceniane na podstawie następujących parametrów: MPV, PDV, P-LCR.

Morfologia krwi przygotowanie

Morfologia krwi to badanie, do którego nie trzeba przygotowywać się w szczególny sposób, tak jak w przypadku niektórych badań. Jednak nie oznacza to, że można ją wykonywać w dowolnym momencie, bez żadnego przygotowania. Wielu z nas zdaje sobie sprawę, że morfologię krwi należy wykonywać na czczo, czyli zanim zjemy śniadanie, należy oddać krew do badania. Co tak naprawdę znaczy na czczo? Czy wystarczy tylko nie zjeść śniadania?

Morfologia krwi przygotowanie

• Aby badanie było najbardziej wiarygodne, należy powstrzymać się od spożywania wszelkich posiłków aż do 12 godzin przed planowanym badaniem.
• Przed badaniem (co najmniej 12 godzin przed pobraniem) dobrze jest też powstrzymać się od picia napojów kofeinowych i herbaty.
• Kolacja w dniu poprzedzającym badanie powinna być lekkostrawna.
• Dozwolone jest picie wody niegazowanej, rano maksymalnie jedną szklankę wody przed pobraniem krwi.

Tak restrykcyjne zalecenia związane są z tym, że spożywane posiłki zawierają m.in. cukry i tłuszcze, które w istotny sposób mogą zafałszować prawdziwe wyniki badania. Śniadanie zjedzone niedługo przed pobraniem materiału do badań może spowodować czasowe podniesienie liczby leukocytów w badanej próbce.

Przed badaniem morfologicznym należy powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego, np. bardzo obciążającego treningu, ponieważ może on spowodować dużą leukocytozę. W związku z tym, po wzmożonej aktywności ruchowej warto odczekać jeden dzień i dopiero udać się na badanie.
Duża ilość spożytego alkoholu może zafałszować wynik. Zaleca się, aby nawet 3 dni przed planowanym badaniem zrezygnować ze spożywania alkoholu, ponieważ powoduje on znaczne podniesienie stężenia enzymu wątrobowego GGTP. Zbyt duża ilość enzymu może świadczyć np. o kamicy pęcherzyka żółciowego, a jego wzrost pod wpływem alkoholu może być mylący w diagnozie. Alkohol wpływa również na zwiększenie objętości erytrocytów (MCV), a taki wynik jest podstawą do zdiagnozowania choroby wątroby czy anemii.
WAŻNE

• W miarę możliwości pobranie krwi należy przeprowadzić przed przyjęciem porannej porcji leków, chyba że lekarz zaleci inaczej.
• Przed pobraniem krwi trzeba odpocząć przez 10–15 minut, najlepiej w pozycji siedzącej.
• Należy zaznaczyć, że nieprawidłowości parametrów krwi mogą wynikać również z innych czynników, takich jak stres czy menstruacja.

Normy morfologii

Prawidłowe normy poszczególnych parametrów mogą się nieznacznie od siebie różnić z powodu wykonywania badania w różnych laboratoriach. Skąd te różnice? Wynikają one z zastosowanej przez dane laboratorium metodyki badań. Ponadto inne normy obowiązują dla dzieci, inne dla dorosłych, a jeszcze innego różnicowania dokonuje się w obrębie płci.

Wynik morfologii krwi; jak długo czeka się na wyniki badania?

Czas oczekiwania na wynik badania morfologicznego nie jest długi, zazwyczaj dostępny jest w ciągu 24 godzin. Obecnie coraz częściej pacjent ma możliwość sprawdzenia wyniku online na stronie internetowej laboratorium. W przypadku badań wykonywanych w trybie pilnym (cito) czas oczekiwania na wynik jest znacznie krótszy, zwłaszcza badań przeprowadzanych w prywatnych laboratoriach. Warto o tym pamiętać, szczególnie gdy zależy nam na tym, aby wynik otrzymać jak najszybciej.

Morfologia krwi wynik

Interpretacja wyników badania morfologicznego nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać. W związku z tym, że laboratoria obok wyniku pacjenta zamieszczają zazwyczaj prawidłowe, referencyjne wartości poszczególnych parametrów, bardzo często pacjenci sami sprawdzają, czy mieści się on we wskazanym przez laboratorium przedziale. 

W wielu przypadkach może to doprowadzić do niepotrzebnego stresu lub wręcz lęku o własne zdrowie, jeżeli jakaś wartość odbiega od przyjętej normy.

Interpretację wyników należy pozostawić lekarzom, gdyż poprawna ich analiza jest bardzo złożona. Odbywa się ona z uwzględnieniem takich czynników, jak płeć czy wiek, indywidualna sytuacja pacjenta, określona podczas przeprowadzanego wywiadu, w szczególności uzyskanych informacji dotyczących historii chorób pacjenta oraz przyjmowanych przez niego leków.

Nie bez znaczenia pozostają także czynniki, które spowodowały, że badanie zostało zlecone i wykonane, ponieważ wyniki oceniane są przez pryzmat dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta.  

Dowiedz się więcej:

"Complete Blood Count"
http://www.meddean.luc.edu/lumen/MedEd/medicine/medclerk/2004_05/level1/CBCAnemia/CBC Interpretation Lecture 2016.pdf

"Components of the complete blood count as risk predictors for coronary heart disease: in-depth review and update"
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3568280/pdf/20130200s00007p17.pdf

"Jakie badania profilaktyczne dla kobiet?"
https://www.medistore.com.pl/zdrowie/jakie-badania-profilaktyczne-dla-kobiet