Wirus HIV - drogi zakażenia, objawy i leczenie a AIDS

HIV to ludzki wirus nabytego niedoboru odporności. Do zakażenia HIV może dojść w wyniku kontaktu z krwią osoby zakażonej, kontaktów seksualnych bądź w wyniku zarażenia dziecka podczas ciąży chorej matki. Wczesne rozpoznanie zakażenia HIV i wprowadzenie leczenia zmniejszenia ryzyka zachorowania na ADIS (zespół nabytego upośledzenia odporności).

Czym jest HIV?

HIV to skrót od angielskiej nazwy human immunodeficiency virus, która oznacza „ludzkiego wirusa nabytego niedoboru odporności”. Zakażenie tym wirusem jest chorobą przewlekłą, która nieleczona prowadzi do śmierci (bez leczenia 90 proc. zakażonych umiera w ciągu 8.-10. lat).

Wirus atakuje głównie komórki układu odpornościowego, czyli leukocyty, popularnie nazywane „białymi krwinkami”, które znajdują się we krwi, w szpiku kostnym, układzie pokarmowym oraz ośrodkowym układzie nerwowym. W miarę postępu choroby zmniejsza się liczba białych krwinek, co prowadzi do osłabienia odporności – chory staje się bezbronny wobec najlżejszych infekcji. Wdrożenie leczenia hamuje namnażanie się wirusa, dzięki czemu atakowanych jest mniej leukocytów.

HIV a AIDS

AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności (ang. acquired immunodeficiency syndrome) pojawia się w wyniku nieleczonego zakażenia HIV. Można być zakażonym HIV, ale nie chorować na AIDS – ale nie można chorować na AIDS bez zakażenia HIV.

Wirus HIV - drogi zakażenia

HIV można zakazić się jedną z trzech dróg:

I. Przez krew – gdy zakażona krew dostanie się na uszkodzoną skórę lub na błonę śluzową (czyli np. do oka, nosa, jamy ustnej lub narządów płciowych) albo podczas używania wspólnych igieł i strzykawek. Ryzykowne jest również wykonywanie tatuażu lub piercingu w nieprofesjonalnych studiach, które nie dbają o prawidłową sterylizację sprzętu.

II. Przez niezabezpieczony prezerwatywą kontakt seksualny (gdy prezerwatywa jest dobrej jakości, prawidłowo założona i nie pęknie w trakcie stosunku, jej użycie zmniejsza ryzyko zakażenia HIV o 80-95 proc.).

III. Z matki na dziecko w trakcie ciąży, porodu lub podczas karmienia piersią – żeby uchronić dziecko przed ewentualnym zakażeniem, kobiety będące w ciąży lub ją planujące powinny wykonać test w kierunku HIV.

Warto również wiedzieć, jak się NIE można zakazić HIV, aby się nie bać i nie dyskryminować ludzi zakażonych. Wirus HIV NIE przenosi się przez:

• żywność;
• korzystanie ze wspólnych naczyń czy sztućców;
• korzystanie z tej samej łazienki i toalety;
• wspólne podróżowanie, pracę, siedzenie w kinie, teatrze itd.;
• uścisk ręki i dotyk skóry;
• ugryzienia owadów czy kontakt ze zwierzętami;
• kaszel czy kichanie;
• pot, łzy, mocz, kał, wymiociny czy ślinę;
• wspólne pływanie w basenie.

HIV - objawy

Początkowo przebieg zakażenia HIV może być bezobjawowy lub skąpoobjawowy, co utrudnia wczesne rozpoznanie choroby. Pierwsze objawy zakażenia HIV, ostra choroba retrowirusowa, występują u większości zakażonych w ciągu 2.-4. tygodni od zakażenia. Pojawiają się nagle i trwają przez mniej więcej 3 tygodnie.
Najczęstsze objawy ostrej choroby retrowirusowej to:

• gorączka,
• nudności,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• wysypka grudkowo-plamista z wykwitami na twarzy, tułowiu i dłoniach,
• bóle głowy, bóle gardła,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• bóle brzucha z biegunką i utrata apetytu.

Najbardziej charakterystyczne dla ostrej choroby retrowirusowej jest wystąpienie gorączki, zapalenia gardła i powiększenie węzłów chłonnych do miesiąca po ryzykownym zachowaniu (niezabezpieczonym stosunku seksualnym, zrobieniu tatuażu lub użyciu po kimś igły, lub strzykawki), jednak objawy te nie występują u każdego zakażonego pacjenta. Ten etap zakażenia HIV może również przebiegać zupełnie bezobjawowo.

Zakażenie wirusem daje początkowo objawy grypopodobne, przez co obecność wirusa HIV jest trudna do rozpoznania. Jeżeli wcześniej wystąpiło ryzyko zakażenia wirusem, konieczne jest wykonanie badania w kierunku HIV.

Jak rozpoznać zakażenie wirusem HIV?

Najlepszym sposobem na rozpoznanie zakażenia jest zrobienie testu na HIV z krwi. Można go wykonać nieodpłatnie ze skierowaniem lekarskim lub anonimowo w jednym z Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych, które są finansowane przez Ministerstwo Zdrowia i Krajowe Centrum do spraw AIDS.

 
Przy wykonywaniu testu na HIV ważne jest, by pamiętać, że zbyt wczesne wykonanie testu (przed upływem 12. tygodni od ewentualnego zakażenia) może spowodować wynik fałszywie ujemny, czyli taki który błędnie wykaże brak zakażenia. Jest to spowodowane tym, że przez ten czas poziom badanych przeciwciał lub antygenu może być zbyt niski.

*Badanie w kierunku wirusa HIV

Kiedy wykonać test na HIV?

Test na HIV powinien wykonać każdy, kto:

• miał kiedykolwiek kontakt seksualny przynajmniej z jedną osobą, która:

–      nie wykonała testu w kierunku HIV i w związku z tym nie wie, czy jest zakażona, czy nie;

–      jest zakażona HIV, a kontakt ten odbył się bez prezerwatywy lub uległa ona pęknięciu, lub zsunęła się w trakcie stosunku;

–      miała wielu partnerów lub wiele partnerek seksualnych;

–      przyjmowała narkotyki w zastrzykach;

• podczas kontaktów seksualnych, również oralnych, nie zawsze stosował prezerwatywy;
• przebył chorobę przenoszoną drogą płciową;
• używał igieł i strzykawek, z których korzystał już ktoś inny;
• wykonywał tatuaż lub piercing w salonie, który nie dba o prawidłową sterylizację sprzętu;
• miał kontakt z cudzą krwią;
• kiedykolwiek stracił kontrolę nad swoim zachowaniem i mógł znaleźć się w jednej z powyżej opisanych sytuacji;
• podejrzewa u siebie zakażenie HIV.

CDC, czyli Amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób zaleca, aby badanie w kierunku zakażenia HIV wykonała przynajmniej raz w życiu każda osoba w wieku 13.-64. lat.

Warto zrobić test w kierunku zakażenia – jest to proste, szybkie narzędzie do zapewnienia zdrowia sobie (wczesne wdrożenie leczenia zmniejsza ryzyko zgonu) i bliskim. Test można zrobić anonimowo.

Jak wygląda diagnostyka HIV?

Najpierw wykonywany jest tzw. test przesiewowy, w którym w pobranej krwi poszukiwane są przeciwciała produkowane przez organizm po kontakcie z wirusem oraz antygen p24, czyli określona część HIV.

Niejednoznaczny lub dodatni wynik testu przesiewowego musi być potwierdzony badaniem Western Blot.

Osoby z HIV często są dyskryminowane z racji niewystarczającej wiedzy otoczenia na temat możliwych sposobów zarażenia się HIV.

Jak odczytać wyniki?

Ujemny wynik testu przesiewowego na HIV (nazywany również niereaktywnym lub negatywnym) oznacza, że w krwi pacjenta nie znaleziono przeciwciał przeciwko wirusowi ani jego antygenu. Jeżeli w ciągu 12. tygodni przed wykonaniem testu badana osoba nie miała ryzykownych sytuacji, które mogły doprowadzić do zakażenia, uznaje się, że nie jest zakażona HIV. Jeżeli takie sytuacje były, powinna powtórzyć badanie po 12. tygodniach.

Dodatni wynik testu przesiewowego w kierunku HIV (nazywany reaktywnym/pozytywnym) nie oznacza od razu zakażenia – musi on zostać sprawdzony testem potwierdzenia. Dopiero dodatni wynik Western Blot stanowi potwierdzenie zakażenia HIV.

Leczenie HIV

Wcześnie wykryte zakażenie HIV może być skutecznie leczone. Nieleczone zakażenie HIV prowadzi do rozwoju AIDS, czyli zespołu nabytego niedoboru odporności i w jego konsekwencji do śmierci. Zakażenie HIV jest nieuleczalne, ale wcześnie rozpoczęta terapia daje szanse komfortowe życie. Szeroki dostęp do testów na HIV znacznie ułatwia wczesną wykrywalność zakażenia, a także skuteczną terapię.

Zakażenie HIV profilaktyka

Do zakażenia HIV dochodzi podczas kontaktów seksualnych, oraz podczas stosowania niesterylnych urządzeń podczas zabiegów medycznych.
Czy można zarazić się HIV np. podczas wizyty u kosmetyczki?

Profilaktyką zakażenia HIV jest po pierwsze unikanie zachowań ryzykownych – stosowanie prezerwatyw (które zmniejszają ryzyko zakażenia niemal o 100 proc.), robienie testów i namawianie partnera seksualnego do ich wykonania oraz, jeżeli jest taka potrzeba, to stosowania jednorazowych igieł i strzykawek.

Podczas wizyty u kosmetyczki, tatuażysty czy w studio piercingu warto zawsze zapytać o to, czy używany sprzęt jest jednorazowy lub sterylizowany. Ponadto warto zwrócić uwagę, czy igły oraz pakiety z narzędziami otwierane są na naszych oczach (jeżeli nie – istnieje ryzyko, że nie są sterylizowane) oraz czy obecne są oznaczenia kontrolne świadczące o poprawnym przeprowadzeniu procesu sterylizacji (najczęściej są to białe kartoniki z czarnym paskiem na środku). Dodatkowo można sprawdzić, gdzie igły są wyrzucane – powinny być utylizowane w specjalnych czerwonych, plastikowych pojemnikach. Oczywiście ogólna czystość i porządek w salonie również mogą być pewną wskazówką mówiącą o tym, jak podchodzi się w nim do bezpieczeństwa klientów.

Uważność i profilaktyka znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia.