Cytologia - kiedy wykonać i jak interpretować wyniki

Z artykułu dowiesz się:

• kiedy wykonać cytologię
• jak interpretować wyniki cytologii
• nieprawidłowy wynik cytologii co zrobić
• cytologia LBC - zalety badania

Cytologia co to za badanie?

Cytologia to podstawowe badanie, które pozwala zdiagnozować raka szyjki macicy. Umożliwia wczesne wykrycie stanów przednowotworowych lub nowotworowych, kiedy nie dają one jeszcze żadnych objawów. Cytologia polega na ocenie rozmazu pobranego specjalną szczoteczką z tarczy i kanału szyjki macicy. Komórki do badania pobiera lekarz ginekolog lub położna podczas badania ginekologicznego. Badanie jest bezpieczne i bezbolesne. 

Badanie cytologiczne pozwala wykryć:

• raka szyjki macicy,
• zakażenie wirusem HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego)

Kto powinien wykonywać cytologię

Badanie cytologiczne powinny wykonywać wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, jak również nastolatki, które rozpoczęły współżycie. Pierwszą cytologię powinno się wykonać nie później niż po ukończeniu 25. roku życia lub nie później niż po upływie 3 lat od rozpoczęcia współżycia.

Według zaleceń Ministerstwa Zdrowia cytologię należy wykonywać co 3 lata, jednak w niektórych przypadkach należy poddawać się badaniu co roku. Dotyczy to m.in. osób:

• o osłabionym układzie odpornościowym,
• nosicielek onkogennego typu HPV i HIV.

Cytologia kiedy wykonać badanie

Badanie cytologiczne można wykonać najwcześniej 2 dni po zakończeniu miesiączki i  najpóźniej 4 dni przed rozpoczęciem kolejnego krwawienia miesięcznego - najlepiej w pierwszej połowie cyklu. Cytologia nie powinna być wykonywana przed czwartym dniem cyklu. Cytologię powinnyśmy wykonywać przynajmniej raz w roku, nie rzadziej niż raz na trzy lata.

Cytologia jak się przygotować

Na badanie powinnyśmy się odpowiednio przygotować, by wynik był miarodajny. Cytologia nie powinna być wykonywana w czasie miesiączki. Przed badaniem cytologicznym nie wolno współżyć przez 24 godziny, co najmniej cztery dni przed badaniem nie wolno także stosować leków dopochwowych, w tym dopochwowych środków antykoncepcyjnych oraz robić irygacji (płukania pochwy). 24 godziny przed badaniem cytologicznym nie należy poddawać się badaniu ginekologicznemu, przepochwowemu badaniu USG oraz pobieraniu posiewów czy wymazów z kanału szyjki macicy.

Cytologia wyniki

Kiedyś wyniki cytologii opisywano za pomocą 5-stopniowej skali Papanicolau (w skrócie Pap), jednak uznano, że daje ona za mało informacji potrzebnych lekarzom do wdrożenia odpowiedniego postępowania. Dlatego od 2001 roku wynik cytologii opisywany jest w systemie Bethesda, który uwzględnia poniższe elementy:

• typ preparatu (cytologia konwencjonalna czy płynna),
• jakość rozmazu (czy pobrany materiał nadaje się do oceny),
• ogólna charakterystyka rozmazu (czy zaobserwowane komórki są prawidłowe czy nie),
• jakie urządzenie było używane do oceny,
• czy były jakieś istotne wyniki badań dodatkowych,
• szczegółową interpretację wyniku,
• wyjaśnienia i sugestie patomorfologa co do dalszego postępowania. 

Nieprawidłowy wynik cytologii

Nieprawidłowy wynik cytologii nie musi oznaczać raka, z reguły jest to efekt infekcji szyjki macicy lub nadżerki. Lekarz może zalecić powtórzenie badania cytologicznego jeśli wynik nie jest jednoznaczny. W przypadku gdy w pobranych komórkach występują zmiany chorobowe, lekarz może zalecić wykonanie kolejnych badań np. kolposkopii, biopsji, typowania DNA HPV.

W profilaktyce raka szyjki macicy skuteczna jest cytologia poszerzona o diagnostykę wirusa HPV. Cytologia LBC HPV wykrywa i genetypuje typu HPV.

Cytologia LBC co to jest

Cytologia LBC to cienkowarstwowa cytologia na podłożu płynnym (ang. Liquid Based Cytology), w której w przeciwieństwie do standardowej cytologii, wymaz z szyjki macicy pobierany jest na specjalne płynne podłoże. Cytologia LBC pozwala na wykrycie nieprawidłowych komórek szyjki macicy, nawet takich, które przy konwencjonalnym badaniu ginekologicznym nie zostały zauważone. Badanie cytologii jednowarstwowej LBC jest znacznie dokładniejsze od standardowego badania cytologicznego.

W odróżnieniu od klasycznej cytologii, w metodzie LBC wymaz z szyjki macicy pobierany jest na specjalne podłoże płynne, które podlega dalszej obróbce laboratoryjnej w pracowni cytologicznej.

Dodatkową zaletą cytologii LBC jest możliwość jednoczesnego przebadania próbki pod kątem występowania zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego.

Cytologia LBC HPV

Wybierając badanie poszerzone o genotypowanie HPV,  pacjentka otrzymuje dodatkową informację o ryzyku zachorowania na raka szyjki macicy, dlatego wykonanie obu badań najtrafniej diagnozuje potencjalną chorobę. HPV to wirus brodawczaka ludzkiego, którego niektóre typy odgrywają kluczową rolę  w powstawaniu raka szyjki macicy. Wykonanie badania cytologicznego przebiega tak samo jak w przypadku badania klasycznego, różni się tylko rodzajem materiału próbki.

Cytologia LBC zestaw

Kupując badanie Cytologia LBC zamawiasz zestaw pobraniowy, który dostarcza kurier. W skład zestawu wchodzą:

• szczoteczka cytologiczna Rovers Cervex - Brush
• pojemnik z podłożem płynnym Surepath
• ulotka informacyjna dla Pacjenta
• 4 samoprzylepne etykiety
• protokół pobrania materiału dla laboratorium

Badanie przeprowadza lekarz lub położna podczas badania ginekologicznego. Pobrany materiał należy odesłać do laboratorium wskazanego w instrukcji.

Cytologia w ciąży

W ciąży można, a nawet trzeba wykonać cytologię, i jeśli lekarz nam o tym nie przypomni, powinnyśmy się o to upomnieć. Cytologia w ciąży powinna być wykonana na jej początku, o ile nie była wykonana w ciągu ostatnich 6 miesięcy.