Badanie nasienia

Badanie nasienia – co to?

Nasienie to lepka, biaława ciecz zawierająca plemniki i produkty z kilku gruczołów m.in. prostaty. Podczas wytrysku nasienie jest gęste, ale rozrzedza się lub upłynnia się w ciągu 10-30 minut.

Plemniki to komórki rozrodcze w nasieniu, które mają główkę, szyjkę, wstawkę i witkę oraz zawierają jedną kopię każdego chromosomu (pochodzącego od ojca).

Plemniki są ruchliwe, normalnie poruszają się do przodu (ruchem progresywnym). Wewnątrz ciała kobiety ta właściwość umożliwia im wędrówkę w jamie macicy i łączenie się z komórką jajową, co prowadzi do zapłodnienia. Każda próbka nasienia powinna zawierać od 1,5 do 5,5 mililitrów (około jedna łyżeczka) płynu, z 20mln plemnikami/ml (1% składu nasienia) oraz różne ilości białek, fruktozy (cukru), buforów, substancji koagulujących, hormonów i enzymów, które mają wspomagać proces zapłodnienia.

Analiza spermy jest głównym badaniem wykonywanym w celu ustalenia przyczyn męskiej niepłodności. W pobranym materiale oceniane są głównie takie parametry jak: objętość, lepkość (gęstość), pH, wygląd makroskopowy, liczba plemników, ich ruchliwość, żywotność i budowa strukturalna.

Kiedy wykonać badanie nasienia?

Badanie nasienia jest wykonywane, gdy lekarz podejrzewa, że para może mieć problem z płodnością, a przyczyna leży po stronie męskiej. Niepłodność jest zwykle diagnozowana, gdy para próbowała zajść w ciążę przez 12 miesięcy bez powodzenia. Bezpłodność, gdy stan ten jest nieodwracalny.

Analizę nasienia w celu diagnostyki niepłodności należy przeprowadzić na minimum 2 próbkach pobranych w odstępach 2-3 tygodni. Liczba plemników i konsystencja nasienia zmieniają się z dnia na dzień, a niektóre okoliczności mogą tymczasowo wpływać na ruchliwość i liczbę plemników.

Krótsza wersja analizy nasienia, kontrola nasienia (sprawdza nasienie tylko pod kątem obecności plemników), jest zazwyczaj zlecana w celu potwierdzenia powodzenia wazektomii (podwiązaniu nasieniowodów- metoda antykoncepcji męskiej) około 3 miesiące po wykonaniu zabiegu.

Kto powinien wykonać badanie nasienia?

Badanie nasienia powinni wykonać:

• mężczyźni będący w trakcie procesu diagnostycznego w kierunku niepłodności lub w przebiegu monitorowania jej leczenia
• mężczyźni po wazektomii, w celu potwierdzenia jej skuteczności

Jeśli wyniki badania ujawnią odchylenia, może wykonanie dodatkowych badań, takich jak: testy genetyczne (w kierunku zespołu Klinefeltera czy mukowiscydozy), badania hormonalne (testosteron , FSH , LH , prolaktyna), analiza moczu po wytrysku, USG i biopsja jąder, badania immunologiczne na obecność przeciwciał przeciwko plemnikom).

W przypadku gdy dodatkowe analizy wykażą zasadność skorzystania z technik wspomagania rozrodu, wynik badania może posłużyć do zaplanowania skutecznego leczenia.

Do najczęstszych zaburzeń wykrywanych w obrębie nasienia należą zmniejszenie ogólnej liczby plemników w 1ml (oligozoospermia), zmniejszenie odsetka plemników ruchomych lub zwiększenie odsetka plemników patologicznych. Często podwyższenie ilości białych krwinek jest oznaką stanów zapalnych narządów płciowych – infekcji prostaty czy innych części układu moczowo-płciowego, które mogą powodować przejściową niepłodność.

Najczęstsze przyczyny bezpłodności męskiej to: infekcje układu moczowo-płciowego, przerost prostaty, żylaki nadjądrzy, niedrożność nasieniowodów, zaburzenia erekcji (np. na tle psychologicznym, w wyniku chorób neurologicznych lub cukrzycy), nowotwory jąder, uszkodzenie jąder po śwince lub napromienianiu, zaburzenia hormonalne (np. w obrębie pracy tarczycy, podwzgórza, przysadki mózgowej), stosowane leki (antybiotyki, na nadciśnienie). Jakość nasienia pogarszają dodatkowo używki (papierosy, alkohol, narkotyki, kofeina).